269) "ΑΡΧΑΙΑ" ΟΛΥΜΠΙΑ: Η ΑΘΑΝΑΤΗ ΛΑΜΨΗ !! ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΘΕΛΟΥΜΕ ΠΙΣΩ!!!

 

Αρχαία Ολυμπία: Αθάνατη λάμψη!!
Πλάι στο σημαντικότερο θρησκευτικό και αθλητικό κέντρο της αρχαίας Ελλάδας, μια χούφτα χωριά, ένα σπάνιο δάσος, φαράγγια κοιλάδες και καταρράκτες σε περιμένουν. Σε ένα μυθικό τόπο που σε κερδίζει, χωρίς καν να αγωνιστεί!
Πλάι στο σημαντικότερο θρησκευτικό και αθλητικό κέντρο της αρχαίας Ελλάδας, μια χούφτα χωριά, ένα σπάνιο δάσος, φαράγγια κοιλάδες και καταρράκτες σε περιμένουν. Σε ένα μυθικό τόπο που σε κερδίζει, χωρίς καν να αγωνιστεί! 

Αρχαία και φύση σε πρωταθλητισμό ομορφιάς στην Ολυμπία.

Στις πλαγιες και στα πόδια των βουνών της Δίβρης και της Φολόης. Ανάμεσα στον Αλφειό, τον Κλαδέο, τον Ερύμανθο κι αμέτρητους παραποτάμους. Στην ιερή κοιλάδα της Ολυμπίας. Εκεί ο Ερμής του Πραξιτέλη συναντά τον Ηρακλή. Η Νίκη του Παιωνίου τον Ερυμάνθιο κάπρο και τους Κενταύρους. Τα ιδανικά της ειρήνης και της ευγενούς άμιλλας τον... Αγιο Σκύλο. Ιστορία και μύθοι ρίχνονται εδώ και αιώνες σε μια μαρμίτα... ολυμπιακών διαστάσεων. Αναμειγνύονται, διογκώνονται, συνεχίζουν να γράφονται και να πλάθονται. Ομαλοί λόφοι, ελαιώνες, κοιλάδες. Ημεράδα, γονιμότητα, καλοσύνη, από αυτήν που μόνο μια Πελοπόννησος μπορεί να προσφέρει. Νερά που κατρακυλούν από παντού προκλητικά, ρέματα και δεκάδες καταρράκτες να σε κάνουν να απορείς ο αδαής πώς έπιασε φωτιά... Πέτρινα γεφύρια, νερόμυλοι και μπαρουτόμυλοι πνιγμένοι στα πλατάνια. Και ιστορία ατέλειωτη, γραμμένη σε κομμάτια από πωρόλιθο, μάρμαρα και κορμούς δέντρων εκατοντάδων χρόνων.
«Αρχαία Ολυμπία», λες κι αυτό φτάνει. Ολοι οι προβολείς πάνω της, όπως της αρμόζει. Αυτή το φως πάντα και γύρω της όλος ο υπόλοιπος κόσμος να περιστρέφεται. Στη... σκιά της ανθίζουν κουτσουπιές και σπάρτοι, μεγαλώνουν ελιές, στήνονται και ξεστήνονται ολόκληρα χωριά. Κυκλοφορούν
περήφανοι για τον τόπο τους άνθρωποι που δεν κάθονται με σταυρωμένα χέρια. Οργανώνουν φεστιβάλ, λαμπαδηδρομίες και τελετές αφής, διανοίγουν πεζοπορικές διαδρομές, κάνουν ποδηλατάδες και αναδασώσεις, καθαρίζουν τα δάση και τα φαράγγια τους, έτσι που να πλαισιώνουν ήπια και άξια τον αρχαίο τόπο. Να ημερεύουν την ένταση της λάμψης της. Οταν κοιτάς κατάματα το φως για ώρα άλλωστε, τυφλώνεσαι. Νόμος.

Ο ναός του Δία, το πιο σημαντικό οικοδόμημα της αρχαίας Ολυμπίας.

Ιερός κόσμος
«Εχω την εντύπωση ότι βρίσκομαι σε κάποιο κόσμο παραμυθιού. Κάθε γωνιά, κάθε σπιθαμή της Ολυμπίας έχει τη δική της ιστορία». Πόσες φράσεις, σαν
εκείνη του Κουμπερτέν, του αναβιωτή των Ολυμπιακών Αγώνων, μπορεί να αποστηθίσει ένα μυαλό; Πόσες πληροφορίες; Πόσα ονόματα, χρονολογίες, μεγάλες στιγμές; Πόση Ολυμπία, με λίγα λόγια;
Το σπουδαιότερο ιερό του αρχαίου κόσμου, αφιερωμένο στον Δία. Η κοιτίδα των Ολυμπιακών Αγώνων. 776 π.Χ. οι πρώτοι, 393 μ.Χ. οι τελευταίοι. 1896 η αναβίωσή τους. Ο κότινος, η ιερή εκεχειρία, η ευγενής άμιλλα: από αυτήν γεννήθηκαν οι λέξεις. Οι έννοιες βασικά - το ολυμπιακό ιδεώδες. Ολα μα όλα τόσο οικεία, καταχωρημένα στο υποσυνείδητο θαρρείς από πάντα.
Πώς να καταλάβεις το μεγαλείο όμως αν δεν βρεθείς την άνοιξη στον Κρόνιο Λόφο; Αν δεν περπατήσεις ανάμεσα στα «ανθισμένα» κιονόκρανα, αν δεν σκοντάψεις στα πεσμένα μάρμαρα την ώρα που κοιτάς τους κίονες, αν δεν διαπιστώσεις πόσο ταιριάζει το ροζ της κουτσουπιάς με το αρχαίο χρώμα του πωρόλιθου και πώς οι μαργαρίτες κοντράρουν με το μάρμαρο. Αν δεν παρατηρήσεις τους κισσούς να σκαρφαλώνουν στις πέτρες και τους δεκάδες, χιλιάδες, εκατομμύρια τουρίστες στα... ουράνια; Μέσα στην Αλτη. Το ιερό άλσος. Εδώ βρισκόταν το ιερό του Δία κι ο ναός του δέσποζε όλων των οικημάτων. Ναοί, διοικητικά, αθλητικά και κοσμικά κτίρια, θησαυροί κι αφιερώματα, βωμοί, αγάλματα κι ανδριάντες Ολυμπιονικών τον πλαισίωναν... Το φαντάζεσαι; Το 12 μ. χρυσελεφάντινο άγαλμα του Δία μέσα στον ναό ήταν ένα από τα 7 θαύματα του κόσμου - αν δεν δεις την αναπαράσταση στο μουσείο ούτε που πάει το μυαλό σου. Εργο
του Φειδία. Το εργαστήρι του βρίσκεται πολύ κοντά στον ναό, στολισμένο με ωραία... ανάγλυφα που «φωνάζουν» για τη μετέπειτα μετατροπή του σε παλαιοχριστιανική βασιλική.

Τα αγάλματα που στόλιζαν το αέτωμα του ναού του Δία.

Ο εντυπωσιακός ναός της Ηρας, από τους παλαιότερους που σώζονται, φιλοξενούσε ένα άλλο περίφημο άγαλμα, τον Ερμή του Πραξιτέλη. Αυτόν θα τον δεις... αυτοπροσώπως στο μουσείο. Κάτω από την ιερά οδό είναι ό,τι απέμεινε από το γυμνάσιο και την παλαίστρα όπου προπονούνταν οι αθλητές, το Λεωνιδαίο, ξενώνας ετούτο, τα λουτρά και οι ρωμαϊκές θέρμες.
Εντάξει, αυτά θα σ' τα πουν και οι πινακίδες. Τις πέτρες άκου. Κάθε χώρος έχει άλλα να σου πει. Πιπεράτες λεπτομέρειες από την καθημερινότητα των αθλητών, συγκινητικές αγωνιστικές στιγμές, ιδανικά ξεχασμένα από καιρό. Φημισμένες είναι και η Στοά της Ηχούς (ή Επτάηχος Στοά, αφού ο ήχος επαναλαμβανόταν 7 φορές) και η Κρύπτη, η είσοδος στο Στάδιο της Ολυμπίας, από όπου περνούσαν αθλητές και ήρωες. Το τεράστιο Στάδιο, στα πόδια του Κρόνιου λόφου, δίχως την εντυπωσιακή κατασκευή που ίσως περίμενες και δίχως τα πεύκα που τον περιέβαλλαν πριν από τις φωτιές του 2007, αλλά με όλη τη δυναμική της αξίας του και τη μεγαλοπρέπεια της απλότητάς του προκαλεί εύκολα δέος. 45.000 θεατές κάθονταν στις χωμάτινες κερκίδες ζητωκραυγάζοντας, καθώς στον αθλητικό χώρο παρήλαυναν οι πρωταθλητές. Τουρίστες σήμερα διασχίζουν τρέχοντας το στάδιο ως φόρο τιμής και, μα τον Ολύμπιο Δία, τους καταλαβαίνεις.
 Μύθοι και παραμύθι
                                                                                                                                               Ο Ερμής του Πραξιτέλη, που κρατά το βρέφος Διόνυσο αγκαλιά, είναι ο πρώτος λόγος που θα έρθεις στο μουσείο της Ολυμπίας, όχι ο μοναδικός. Το μουσείο είναι από τα καλύτερα του κόσμου, με ευρήματα από την Πρώιμη Εποχή του Χαλκού έως και τον 6ο-7ο αι. μ.Χ., μια πληροφορία που καθόλου τυπική δεν είναι κι όταν δεις τα προϊστορικά μικροαντικείμενα θα καταλάβεις και τον λόγο δηλαδή. Αν και όχι με τη φήμη του Ερμή, διάσημα και μεγαλοπρεπή είναι και τα υπόλοιπα αγάλματα και γλυπτά του. Η Νίκη του Παιωνίου, τα αγάλματα από τα αετώματα του ναού του Δία και η αναπαράστασή του κλέβουν τις πρώτες εντυπώσεις, σε ένα μουσείο που θα κυκλώσεις πολλές φορές, παρά την έκταση των 12 αιθουσών.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει και η επίσκεψη στο άλλο μουσείο του χώρου, της ιστορίας των Ολυμπιακών
Αγώνων. Ετσι, όλο το παζλ ενώνεται στο μυαλό σου κι ένα κάρο ενδιαφέρουσες ιστορίες απασχολούν τη σκέψη σου για μέρες. Τίποτα, τίποτα. Να άνοιγες τα μάτια μόνο κι όλα να ζωντάνευαν... να στήνονταν γύρω σου σαν τη μακέτα στην είσοδο του μουσείου. Κι ας ήσουν ένας απλός δούλος, που θα καθάριζε τα σανδάλια κάποιου Ολυμπιονίκη.
Εκεί λοιπόν που λες ότι «όλα τα είδα κι άλλο τίποτα δεν χρειάζεται», το βλέμμα σκαλώνει αδιάφορα στον οικισμό, την Ολύμπια των ντόπιων. Ησυχη, γαλήνια όταν δεν έχει πούλμαν, προσεγμένη. Με τα φολκλόρ μαγνητάκια της βέβαια και τα χρυσοχοεία και τους αμφορείς και τα μπλουζάκια «Τhis is Sparta» ως οφείλει ένας τόσο δημοφιλής στους ξένους τόπος (και δη στους κρουαζιερόφιλους του Κατακόλου), αλλά και με τον πεζόδρομο με τα πλατάνια και την ολάνθιστη μοβ γλυσίνα, τον ιστορικό σιδηροδρομικό σταθμό και το μηχανοστάσιο, τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία. 
Και πού να ανέβεις στα βουνά! Για εκεί βάζεις μπρος. Για τα όρη της Φολόης και της Δίβρης. Τα ίχνη της φωτιάς του 2007 πουθενά. Για του 1998 ούτε λόγος. Ενα πράσινο πέπλο σκεπάζει τα πάντα. Αν δεν ξέρεις για το αλλοτινό πευκοδάσος ούτε που το καταλαβαίνεις. Στον Λάλα η φωτιά ευτυχώς τα βρήκε... ήδη σκούρα. «Η φωτιά σβήνει μόνο με φωτιά» λένε οι κάτοικοι των γύρω χωριών, που σύσσωμοι ανέλαβαν δράση, έφτιαξαν τη δική τους αντιπυρική ζώνη κι έσωσαν τα χωριά τους, τα κατάφυτα βουνά, τα φαράγγια και το δάσος τους. Το μοναδικό στα Βαλκάνια δρυοδάσος της Φολόης ή Κάπελης, για την ακρίβεια. 650 μέτρα υψόμετρο, 25.000 στρέμ.. 5.000.000 δέντρα λένε και δεν έχεις λόγο να το αμφισβητήσεις. Είκοσι και βάλε μέτρα ύψος, ουρανό να κοιτάς κι ουρανό να μην βλέπεις. Εξακοσίων χρονών κορμοί άλλοτε ευθυτενείς άλλοτε πολύκλωνοι, να απορείς πως κάποιοι τολμούν να τους κόψουν. Αποκλειστικά σπερμοφυές λένε με νόημα οι ειδικοί, που σημαίνει ότι φυτρώνει από σπόρους (κι η βόσκηση με λίγα λόγια το απειλεί!).
Το οροπέδιο ορίζεται από τον ποταμό Ερύμανθο και τον Ηλειακό Λάδωνα, ο οποίος έχει τη θέση του στους μύθους του Ηρακλή, αφού εκεί λέγεται ότι κατάφερε να αιχμαλωτίσει τον Ερυμάνθιο κάπρο. Εδώ, επίσης, λέει ο μύθος, ζούσε ο Κένταυρος Φόλος (ο μοναδικός συμπαθής κένταυρος μαζί με τον Χείρωνα), ο οποίος σκοτώθηκε κατά λάθος από τα δηλητηριασμένα βέλη του

φίλου του, Ηρακλή, όταν ο δεύτερος «καθάρισε» τους υπόλοιπους Κενταύρους.

Το γεφύρι της Αχλαδινής στον Ερύμανθο.

Μύθους ακούς, μα παραμύθι βλέπεις. Σαν άλλη κοκκινοσκουφίτσα παίρνεις ποδήλατο ή τα πόδια σου
κι ακολουθείς δασικούς δρόμους και μονοπάτια βαδίζοντας στο πράσινο χορτάρι ή τα πεσμένα φύλλα, όπως κάνουν δεκάδες ποδηλατικοί σύλλογοι και μεμονωμένοι φίλοι του δάσους. Εκτός από το δάσος όμως πλήθος μονοπατιών υπάρχει στην περιοχή με πιο ενδιαφέρον το Μ3 στον ρου του Ερύμανθου, που όμως δεν είναι σηματοδοτημένο και δύσκολα θα ολοκληρώσεις χωρίς βοήθεια. Το Κέντρο Ενημέρωσης δεν λειτουργεί αυτό τον καιρό μα ότι χρειαστείς θα το μάθεις στα χωριά ή από την εθελοντική ομάδα νέων που δραστηριοποιείται στην περιοχή (Νίκος Σιάκκουλης, τηλ.: 6978400540). 

Τρία χωριά έχουν το προνόμιο να βρίσκονται μέσα στο δάσος, μα η Φολόη έχει και το όνομα! Τα άλλα είναι το Κούμανι και η Νέα Πέρσαινα. Απλά χωριουδάκια με φιλόξενους ανθρώπους και μερικά ιδιαίτερα αξιοθέατα που αξίζει να αναζητήσεις. Φτάσε ως τη Νεράιδα, που κέρδισε επάξια το όνομά της καθώς βρίσκεται πλάι στην απίθανη ρεματιά του Ενιππέα (αν και η τοπική παράδοση αναφέρεται στη νεαρή Αύρα, που αυτοκτόνησε για να γλιτώσει από τον έρωτα του αγά του Λάλα). Εκεί, αντί για το στοιχειό της Αύρας θα δεις τον αναστηλωμένο μπαρουτόμυλο του Ψαρού, που συμμετείχε στον Αγώνα του 1821 σε... είδος μαζί με τους θρυλικούς μπαρουτόμυλους της Δημητσά

Αναζήτησε οπωσδήποτε και το χωριό Αντρώνι όχι μόνο για να υποστηρίξεις την προσπάθεια των ντόπιων να αναπλάσουν το χωριό τους χρησιμοποιώντας σε σπίτια και δρόμους αποκλειστικά πέτρα αλλά και για τον ναό των Αθλίων Αναργύρων μέσα στον οποίο τοιχογραφείται ο σπάνιος Αθλιος Χριστόφορος με ....κεφάλι σκύλου (ο Αγιος Σκύλος όπως επίσης αναφέρεται). Χαχαααααα!!Χριστιανική τρέλα!!
Ωραία η ατμόσφαιρα στον μικρό Δούκα, ακόμη ωραιότερη στο χωριό - φάντασμα της παλιάς Πέρσαινας που εγκαταλείφθηκε μετά τους σεισμούς του 1965 και μια ιδιαιτερότητα στις Μηλιές: οι αθυρόστομοι διάλογοι των κατοίκων!
Στην άλλη πλευρά του κεντρικού δρόμου τώρα, στην επικράτεια του Ερύμανθου, του καθαρότερου των όλων όπως ανέφερε ο Παυσανίας, βρίσκονται τα χωριά Αχλαδινή και Νεμούτα. Στη πρώτη θα πας για το πέτρινο γεφύρι που στεφανώνει τον Ερύμανθο, το σύνορο με την Αρκαδία, ενώ στην δεύτερη θα πρέπει να αφιερώσεις λίγο περισσότερο χρόνο.
Είκοσι επτά καταρράκτες ζώνουν το χωριό - έκπληξη κι αμέτρητες παλιές βρύσες το περικυκλώνουν.
   Η ρεματιά του Χαρατσαρίου, εκείνη του Αμπουλα και ο μεγάλος Ερύμανθος κλέβουν όλες τις εντυπώσεις καθώς εκεί βρίσκονται οι περίφημοι καταρράκτες. Ανάλογα τον χρόνο που διαθέτεις, θα απολαύσεις υπέροχα περπατήματα με τη βοήθεια των νέων του χωριού που αναδεικνύουν
τον τόπο τους (βλ. Νίκο Σιάκκουλη παραπάνω), ενώ πολύ εύκολα θα βρεις μόνος σου τον εντυπωσιακό Ερύμανθο και θα βρεις δύο από τους εντυπωσιακότερους
καταρράκτες.
Ολη αυτή η ωραιότατη βόλτα στην περιοχή της Φολόης και η διαδρομή προς τα βουνά της Δίβρης πια, που απογειώνει τη θέα, σε φέρνει σε μια καταπληκτική τοποθεσία που σε κάνει να ξεχνάς πού βρίσκεται (όχι ότι συνειδητοποιούσες τόσες ώρες...). Εκεί εμφανίζεται η Λάμπεια (παλιά Δίβρη) κοντά στα όρια Ηλείας - Αχαΐας - Αρκαδίας. Κτισμένη στα 900 υψόμετρο, στον 111 Πατρών - Τρίπολης, έχει όλα εκείνα τα συστατικά που κάνουν ένα χωριό να ξεχωρίζει: ονομαστό ελατόδασος, πέτρινα σπίτια, βουνά, νερά, κάνα δυο ξενώνες και μερικά ταβερνάκια που φημίζονται για τα κρεατικά και τα τυροκομικά τους.
Κάτω από το χωριό βρίσκεται και η Κάτω Μονή Δίβρης μέσα στην οποία διατηρείται επίσης τοιχογραφία του Αθλίου Χριστοφόρου του Κυνοκέφαλου!Γαβ Γαβ προσοχη δαγκώνει!! Παρότι επικρατεί η άποψη πως ο άθλιος με το κεφάλι ....σκύλου προέρχεται από το έθνος των Σκυλοκεφάλων που αναφέρεται από τον Ησίοδο και τον Ηρόδοτο, οι ντόπιοι (κυρίως του Αντρωνιού) ως κτηνοτρόφοι και βοσκοί αρέσκονται στην εκδοχή που θέλει στην περιοχή σκυλοτροφείο κυνηγόσκυλων και τσοπανόσκυλων!
Οπως και να έχει, πολύ πριν ο άγιος γίνει προστάτης των οδηγών, ήταν όπως λένε των χωραφιών, ενώ για τους καθολικούς των οδοιπόρων. Οδοιπόρος κι
εσύ, κι αν είσαι και φιλόζωος; Βρήκες τον άγιό σου!
Αλλη μια Ιουδαιοχριστινική παπάρα!!
Όλγα Χαραμή
Φωτογραφίες: Ηρακλής Μήλας 

 http://apollonios.pblogs.gr/

268) ΘΕΡΜΟΠΥΛΕΣ - ΠΟΙΗΜΑ ΤΟΥ ΚΑΒΑΦΗ

 

Εθνικιστικός Λόγος [#25]

Θερμοπύλες

Τιμὴ σὲ κείνους ὅπου στὴ ζωή των

ὥρισαν καὶ φυλάγουν Θερμοπύλες.

Ποτὲ ἀπὸ τὸ χρέος μὴ κινοῦντες..

δίκαιοι κ' ἴσιοι σ' ὅλες των τὲς πράξεις,

ἀλλὰ μὲ λύπη κιόλας κι εὐσπλαχνία.

γενναῖοι ὁσάκις εἶναι πλούσιοι, κι ὅταν

εἶναι πτωχοί, παλ' εἰς μικρὸν γενναῖοι,

πάλι συντρέχοντες ὅσο μποροῦνε.

πάντοτε τὴν ἀλήθεια ὀμιλοῦντες,

πλὴν χωρὶς μίσος γιὰ τοὺς ψευδομένους.

Καὶ περισσότερη τιμὴ τοὺς πρέπει

ὅταν προβλέπουν 

(καὶ πολλοὶ προβλέπουν)

πὼς ὁ Ἐφιάλτης θὰ φανεῖ στὸ τέλος,

κι οἱ Μῆδοι ἐπὶ τέλους θὰ διαβοῦνε.

Κωνσταντῖνος Καβάφης 

 

Στο παραπάνω  ποίημα ο Καβάφης  αναφέρεται στην μάχη των Θερμοπυλών. Ορμώμενος  από την ιστορική μάχη ανάμεσα στους  Έλληνες και τον πολυάριθμο στρατό του Ξέρξη το 480 π.Χ.  , συνθέτει  το παραπάνω ποίημα για να υμνήσει όχι μόνο την ανδρεία και τη γενναιότητα  των Σπαρτιατών  τότε, αλλά και για όλους εκείνους που θέτουν έναν σκοπό, ανώτερο και σημαντικό  στη ζωή τους και τον υπερασπίζονται μέχρι τέλους. Ο τίτλος του ποιήματος οι << Θερμοπύλες>> συμβολίζει σήμερα κάθε αξία και θεσμό που αξίζει να φυλαχτεί. Οι άνθρωποι αυτοί που σαν γενναίοι Σπαρτιάτες μάχονται και θυσιάζουν τα πάντα για την διαφύλαξη των Θερμοπυλών  σήμερα είναι οι ακριβοδίκαιοι αγωνιστές  που δεν εθελοτυφλούν. Είναι όσοι παλεύουν και μοχθούν για το συμφέρον της πατρίδας μας και των συνανθρώπων μας. Είναι τέλος άνθρωποι που παραμένουν αμετακίνητοι στις αρχές τους και ακολουθούν το δυσκολότερο, αλλά ηθικότερο δρόμο της τιμιότητας και της αλήθειας.

Κατηγορία Μόνιμες Στήλες

Εδέσματα και γαστριμαργικές συνταγές των Αρχαίων Ελλήνων

Στα γεύματα και στα δείπνα τα τραπέζια ήταν γεμάτα με ψωμί, με κρέατα και χορταρικά, κι ακόμη με ελιές, πίτες, γλυκίσματα και φρούτα. Φυσικά και με άφθονο κρασί. Από τα όσπρια, γνωστά στους αρχαίους ήταν τα φασόλια, οι φακές, τα ρεβίθια (που τα προτιμούσανε ψημένα), τα μπιζέλια και τα κουκιά, που τα 'τρωγαν, συνήθως, σε πουρέ (έτνος). Για το έτνος, δηλαδή τη σημερινή φάβα, ξετρελαινόταν ο Ηρακλής, και ο Αριστοφάνης δεν χάνει την ευκαιρία να τον σατιρίσει:

Ήρθες, αγαπητέ Ηρακλή; Πέρασε μέσα.
Η Περσεφόνη μόλις έμαθε ότι έφτασες,
αμέσως βάλθηκε να ζυμώνει καρβέλια,
έβαλε δυο τρεις χύτρες στη φωτιά
με όσπρια τριμμένα και φάβα, και στη θράκα
ένα ολάκερο βόδι • ψήνει ακόμη
γλυκά και πίτες. Μα πέρασε μέσα.
(«Βάτραχοι» 503-507)

Μια γενική όμως ιδέα για τις γνωστές στους αρχαίους τροφές παίρνουμε απ' τους Δειπνοσοφιστές του Αθήναιου (Δ , 7):

Γιατί, τι λείπει απ'το σπίτι μας, ποία καλά, δεν είναι γεμάτο οσμές συριακής σμύρνας κι από ευχάριστο καπνό λιβανιού, δεν σε ευφραίνει να βλέπεις μάζες ψωμιού από λεπτό αλεύρι, τρυφερά χταπόδια, λουκάνικα, ώς και πάχος, φούσκες, βραστά σέσκλα και φύλλα, φάβα και σκόρδα, μαρίδες, σκουμπριά, ενθρυμματίδες, φάρο καιχόνδρο, κουκιά, λαθούρια, αρακά, ρόβη, μέλι, τυρί, γεμιστά άντερα ως και σιτάρια, καρύδια, πληγούρι, ψητές καραβίδες, ψητά καλαμάρια, βραστό κέφαλο, σουπιές βραστές, βραστή σμέρνα, κωβιούς βραστούς, ψητές παλαμίδες, ψητές φυκίδες, βατράχους, πέρκες, συνόδια, γάδους, ρίνες, ψησσιά, γαλέον, κούκον, φίσσες και νάρκες, κομμάτια σελάχι, κηρήθρες, σταφύλια, σύκα, γλυκίσματα, μήλα, ακράνεια, ρόδια, ρίγανη, μήκωνα, αχλάδια, κνήκον, ελιές, τσίπουρα, γαλατόπιτες, πράσα, αμπελόπρασα, κρεμμύδια, φνστή, βολβούς, γουλιά, σίλφιον, ξύδι, μάραθο, αυγά, φακή και τα τζιτζίκια, χυμούς, κάρδαμο, σουσάμι, κουαλούς, αλάτι, πίννες, πεταλίδες, μύδια, στρείδια και χτένια, μεγάλους τόνους. Και κοντά σ' αυτά αμέτρητο πλήθος από πουλιά, πάπιες, φάσσες, χήνες και σπουργίτια, τσίχλες, κορυδαλούς, κίσσες και κύκνους και ελεκάνους, σουσουράδα, μια γερανό. Για 'σένα θα είν' εκεί κρασιά λευκά, γλυκό εγχώριο, ευχάριστο, ο καπνίας.

Ένα σπίτι όμως με τόσα αγαθά θα ξεπερνούσε και τα σημερινά σούπερ μάρκετ.

Από τα απαραίτητα, στο τραπέζι, ήταν και το λάδι. Κάτι που, όπως σημειώσαμε, ήταν απαραίτητο και στις παλαίστρες, για ν' αλείφουν οι αθλητές τα κορμιά τους. Ο Παυσανίας, ο μεγάλος περιηγητής της αρχαιότητας, επαινεί, στα «Φωκικά», το λάδι της Τιθορέας:

Το λάδι που βγάζει η χώρα των Τιθορέων είναι λιγότερο σε ποιότητα, απ' εκείνο που βγάζει η περιοχή της Αττικής και της Σικυώνας. Στη χροιά του όμως και στη γεύση, είναι ανώτερο από το λάδι της Ιβηρίας και της νήσου της Ιστρίας.

Φημισμένα ήταν τα λάδια της Σάμου και της Ικαρίας. Οι αρχαίοι συνήθιζαν να βγάζουν λάδι από άγουρες ελιές, που το προτιμούσανε στις σαλάτες τους. Επίσης από τα αμύγδαλα και τα καρύδια έβγαζαν ένα είδος λαδιού, καλό για τα γλυκίσματα τους. Από τα απαραίτητα επίσης στο καθημερινό τραπέζι ήταν το γάλα και το τυρί, που όμως ήταν στις πόλεις από τα σπάνια αγαθά.Μάλιστα οι διαιτολόγοι συνιστούσαν, για τους αθλητές, το μαλακό τυρί. Πολλές φορές, για να πήξει καλά το τυρί, έβαζαν μέσα στο γάλα, που 'βραζε, ένα κωναροειδές φυτό, κνήκον ή οκνήκος. Φυσικά, τα σκόρδα και τα κρεμμύδια ήταν στο καθημερινό μενού. Ορισμένοι όμως έβρισκαν αυτό το είδος της διατροφής χωριάτικο (όπως και σήμερα). Από τα εκλεκτότερα εδέσματα ήταν οι κοχλιοί, τα σαλιγκάρια, που τα 'τρωγαν οι Κρητικοί από την εποχή του Μίνωα.

Τα μικρά πουλιά, σπίνους, τσίχλες, ακόμη και τους λαγούς, αφού τα ψήνανε, τα διατηρούσανε μέσα σ' ευωδιαστό λάδι. Μάλιστα, τα παραγεμίζανε με διάφορα καρυκεύματα, κάτι που συνηθίζεται και σήμερα στα χωριά της Μάνης. Για τη φτωχολογιά οι σούπες ήταν το πιο συνηθισμένο καθημερινό φαγητό. Έτρωγαν βέβαια και ψαρόσουπες, που η πλούσια όμως τάξη τις απέφευγε! Ένας ζωμός που ευχαριστούσε ιδιαίτερα τον Ηρακλή (οι αρχαίοι είχαν να λένε για τη λαιμαργία του) ήταν από μπιζέλια. Στα χορταρικά έριχναν μια σάλτσα φτιαγμένη από λάδι, δριμύ ξύδι, διάφορα καρυκεύματα, ακόμη και μέλι.
Ας ακούσουμε όμως μερικά «διαφημιστικά εδέσματα» του Αριστοφάνη:

ΛΑΜΑΧΟΣ: Φέρε μου παστό μες σ' ένα φύλλο.
ΔΙΚΑΙΟΠΟΛΙΣ: Πιάσε μου φύλλα• εκεί ψήνω τα ψάρια.
(«Αχαρνής», 1198-1199)

Γυναίκα, βράσε μπόλικα φασόλια, ρίξε και στάρι,
φέρε μας λίγα σύκα (...)
Ας φέρει κάποιος απ' το σπιτικό μου
 την τσίχλα και δυο σπίνους• είχε κι ανθόγαλο
και τέσσερα κομμάτια λαγού.
(«Ειρήνη», 1144-1145, 1149-1150)

Κι αλλού στο ίδιο έργο:

Η κότα ψήθηκε
το παστέλι του σουσαμιού ζυμώθηκε
Τις τσαπέλες με τα σύκα
και τις θρούμπες τις ελιές.


Τα κρέατα ήταν πανάκριβα, παρά τις πολλές θυσίες που γίνονταν για τους θεούς. Φθηνότερο, συγκριτικά, ήταν το χοιρινό, που για τους φτωχούς όμως ήταν κι αυτόαπλησίαστο. Στην ύπαιθρο βέβαια έτρωγαν συχνότερα κρέας, αφού μπορούσαν να θρέψουν στις αυλές τους και τους κήπους πουλερικά, γουρουνόπουλα, κατσίκια κι αρνιά. Απέφευγαν να τρώνε χοιρινά μυαλά, γιατί τους το απαγόρευαν οι φιλόσοφοι (Αθήναιος, Β 72), σχυριζόμενοι ότι «όποιοι τρώνε απ' αυτά είναι σαν να τρώγουν κουκιά στις κεφαλές όχι μόνο των γονέων αλλά και των άλλων απαγορευμένων πραγμάτων».

Οι Αθηναίοι, πλούσιοι και φτωχοί, είχαν μεγάλη αδυναμία στα θαλασσινά και στα όστρακα. Μεγάλη ζήτηση είχαν στην αθηναϊκή αγορά παστά ψάρια από τον Ελλήσποντο και τον Εύξεινο Πόντο και φυσικά κάθε τι που 'φτανε από την κοντινή λίμνη της Κωπαΐδας. Μια σκηνή στους «Αχαρνής», όπου ο Αριστοφάνης παρουσιάζει τον Δικαιόπολι ν' αγοράζει ψάρια από Βοιωτό ψαρά, είναι αρκετά εύγλωττη:
ΣΥΝΕΧΕΙΑ στην  OMAΔΑ ΕΘΝΙΚΩΝ ΛΑΚΩΝΙΑΣ   Λακεδαιμονίων Πολιτεία.
Πηγή:M. Μότσιας ~ Τι έτρωγαν οι αρχαίοι Έλληνες

ΦΙΛΟΣΟΦΕΙΝ - ΟΙ ΚΑΡΑΜΕΛΕΣ - Από τον Mario de Andrade, Ποιητή, συγγραφέα, δοκιμιογράφο και μουσικολόγο από τη Βραζιλία

    

Οι καραμέλες...

Όταν συνειδητοποιήσουμε πόσες καραμέλες μας έμειναν...

«Μέτρησα τα χρόνια μου και συνειδητοποίησα, ότι μου υπολείπεται λιγότερος χρόνος ζωής απ' ότι έχω ζήσει έως τώρα.

Αισθάνομαι όπως αυτό το παιδάκι που κέρδισε μια σακούλα καραμέλες: τις πρώτες τις καταβρόχθισε με λαιμαργία αλλά όταν παρατήρησε ότι του απέμεναν λίγες, άρχισε να τις γεύεται με βαθιά απόλαυση.

Δεν έχω πια χρόνο για ατέρμονες συγκεντρώσεις όπου συζητούνται, καταστατικά, νόρμες, διαδικασίες και εσωτερικοί κανονισμοί, γνωρίζοντας ότι δε θα καταλήξει κανείς πουθενά.

Δεν έχω πια χρόνο για να ανέχομαι παράλογους ανθρώπους που παρά τη χρονολογική τους ηλικία, δεν έχουν μεγαλώσει.

Δεν έχω πια χρόνο για να λογομαχώ με μετριότητες.

Δε θέλω να βρίσκομαι σε συγκεντρώσεις όπου παρελαύνουν παραφουσκωμένοι εγωισμοί. Δεν ανέχομαι τους χειριστικούς και τους καιροσκόπους. 

Με ενοχλεί η ζήλια και όσοι προσπαθούν να υποτιμήσουν τους ικανότερους για να οικειοποιηθούν τη θέση τους, το ταλέντο τους και τα επιτεύγματα τους.

Μισώ, να είμαι μάρτυρας των ελαττωμάτων που γεννά η μάχη για ένα μεγαλοπρεπές αξίωμα. Οι άνθρωποι δεν συζητούν πια για το περιεχόμενο. μετά βίας για την επικεφαλίδα.

Ο χρόνος μου είναι λίγος για να συζητώ για τους τίτλους, τις επικεφαλίδες. Θέλω την ουσία, η ψυχή μου βιάζεται.

Μου μένουν λίγες καραμέλες στη σακούλα.

Θέλω να ζήσω δίπλα σε πρόσωπα με ανθρώπινη υπόσταση. Που μπορούν να γελούν με τα λάθη τους. Που δεν επαίρονται για το θρίαμβό τους. Που δε θεωρούν τον εαυτό τους εκλεκτό, πριν από την ώρα τους. Που δεν αποφεύγουν τις ευθύνες τους. Που υπερασπίζονται την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Και που το μόνο που επιθυμούν είναι να βαδίζουν μαζί με την αλήθεια και την ειλικρίνεια.

Το ουσιώδες είναι αυτό που αξίζει τον κόπο στη ζωή.

Θέλω να περιτριγυρίζομαι από πρόσωπα που ξέρουν να αγγίζουν την καρδιά των ανθρώπων. Άνθρωποι τους οποίους τα σκληρά χτυπήματα της ζωής τους δίδαξαν πως μεγαλώνει κανείς με απαλά αγγίγματα στην ψυχή.

Ναι, βιάζομαι, αλλά μόνο για να ζήσω με την ένταση που μόνο η ωριμότητα μπορεί να σου χαρίσει.

Σκοπεύω να μην πάει χαμένη καμιά από τις καραμέλες που μου απομένουν.

Είμαι σίγουρος ότι ορισμένες θα είναι πιο νόστιμες απ' όσες έχω ήδη φάει. 

Σκοπός μου είναι να φτάσω ως το τέλος ικανοποιημένος και σε ειρήνη με τη συνείδησή μου και τους αγαπημένους μου.

Εύχομαι και ο δικός σου να είναι ο ίδιος γιατί με κάποιον τρόπο θα φτάσεις κι εσύ». 

ΕΛλάνθεια ΕΛλάνθεια