720) Θαλής ο Μιλήσιος - Γράφει η Ρένα Τζωράκη

Ο Θαλής ο Μιλήσιος  είναι ο αρχαιότερος προσωκρατικός φιλόσοφος ο πρώτος των 7 Σοφών της αρχαιότητας, Καταγόταν από τη Μίλητο, στην οποία οφείλεται το προσωνύμιο "Μιλήσιος".

Έζησε  την περίοδο  643 π.Χ. και πέθανε το 548 π.Χ. σε βαθιά γεράματα.

 Πολυδιάστατη προσωπικότητα, Μαθηματικός,Φυσικός,Αστρονόμος,Μηχανικός, Μετερεωλόγος,  και ιδρυτής της Μιλησιακής σχολής της φυσικής φιλοσοφίας.

Η ιστορία της φιλοσοφίας τον θεωρεί ως τον πρώτο -χρονολογικά- φιλόσοφο. Ανακάλυψε τις τροπές (ηλιοστάσια), το ετερόφωτο της Σελήνης, καθώς και τον ηλεκτρισμό και τον μαγνητισμό, από τις ελκτικές ιδιότητες του ορυκτού μαγνητίτη και του ήλεκτρου (κεχριμπάρι). Ο Θαλής είναι γνωστός και για την επιτυχημένη πρόβλεψη της ηλιακής έκλειψης του 585 π.Χ.

Πίστευε πως ο κόσμος είναι γεμάτος θεούς («πάντα πλήρη θεών είναι») και ότι η ψυχή είναι κάτι το κινητικό (κινητικόν τι). Πρόκειται ουσιαστικά για μια αρχαϊκή διατύπωση της θεωρίας του υλοζωισμού, σύμφωνα με την οποία ο κόσμος είναι ζωντανός και έμψυχος, γεγονός που πιστοποιείται από την κινητικότητά του.

Θεμελίωσε τις αποδείξεις από πολλά θεωρήματα της γεωμετρίας όπως για παράδειγμα ότι οι κατά κορυφή γωνίες είναι ίσες, ότι η διάμετρος διχοτομεί τον κύκλο, ότι οι γωνίες της βάσης ισοσκελούς τριγώνου είναι ίσες ...

Στον τομέα της αστρονομίας, παρατηρώντας τη σταθερότητα του πολικού αστέρα στον ουράνιο θόλο, θεώρησε πως ήταν το καλύτερο σημείο αναφοράς για το νυχτερινό προσανατολισμό. Παρατηρώντας την κίνηση των ουρανίων σωμάτων είπε πως ένα έτος πρέπει να έχει 365 ημέρες και ήταν ο πρώτος που κατάλαβε ότι η σελήνη δεν είναι αυτόφωτο ουράνιο σώμα, αλλά το φως της οφείλεται σε αντανάκλαση του ηλιακού φωτός. Έτσι, εξήγησε σωστά το μηχανισμό δημιουργίας των ηλιακών εκλείψεων θεωρώντας ότι η σελήνη μπαίνει ανάμεσα στη γη και τον ήλιο, καταφέρνοντας μάλιστα να προβλέψει την ηλιακή έκλειψη του 585 π.Χ.

Στον τομέα της φυσικής ασχολήθηκε με τον ηλεκτρισμό και τον μαγνητισμό και ανακάλυψε τις δυνάμεις που ασκούνται σε ηλεκτρισμένα ή μαγνητισμένα σώματα. Στις φιλοσοφικές του τοποθετήσεις δεχόταν πως το νερό ήταν η αρχή των πάντων και ότι πάνω σε αυτό  στηριζόταν η γη ενώ μέσω αυτού μεταδιδόταν η ζωή.
Σύμφωνα με τον Ιερώνυμο μέτρησε το ύψος των πυραμίδων από την σκιά τους, τη στιγμή ακριβώς που ο δικός του ίσκιος ήταν ίσος με το πραγματικό του ύψος. (Διογένης Λαέρτιος Ι, 277), η Φύση και ο Κόσμος γενικότερα, είναι «έμψυχοι και δαιμόνων πλήρεις».

Τα πάντα εμπεριέχουν  θεούς και δαίμονες: «Πάντα πλήρη θεών και δαιμόνων». Επίσης εδώ μόνο υποθέσεις μπορούμε να κάνουμε σχετικά με το τι εννοούσε ο φιλόσοφος, το σίγουρο είναι, πάντως, πως δεν είχε στο μυαλό του τους θεούς του Ομήρου, ούτε τους μεταμοντέρνους, ούτε τίποτε από αυτά που οι άνθρωποι αποκαλούν θεό.

Συνεπής προς την θεωρία του, ο φιλόσοφος απέφευγε συστηματικά την κρεοφαγία και κάθε τροφή αίματος, όπως άλλωστε και την άσκοπη οινοποσία και σπατάλη χρόνου. Μία περίληψη της θεωρίας του μεγάλου φιλοσόφου Θαλή, ίσως σωστά, ίσως «στωϊκά» παρερμηνευμένη- δίδεται από τους Θεόφραστο και Αέτιο: «Ο Θαλής έλεγε ότι το θείο είναι ο νους του Κόσμου, το δε Σύμπαν είναι έμψυχο, γεμάτο από θεότητες και δαιμόνους. Το πρωταρχικό Υγρό δε από θεία δύναμη διαπερνάται η οποία και το κάνει να κινείται». Εδώ μιλάει για τον Αιθέρα και όχι για, όποιες οντότητες, αποκαλούνται θεοί.

«Τα πάντα γεννιούνται από το νερό.»

Με την υπόθεσή του ότι αρχή όλων των πραγμάτων είναι το ύδωρ , το οποίο ο Θαλής θεώρησε φορέα ενέργειας και κινήσεως, ξεκίνησε ως πρώτος Έλληνας φιλόσοφος, ένα προβληματισμό για την προέλευση του σύμπαντος, ο οποίος απασχόλησε και απασχολεί μέχρι σήμερα την κοσμολογία. Η ζωτική δύναμη του νερού και η τεράστια σημασία του στη φύση, ήταν η αιτία που έκανε τον Θαλή να το ορίσει ως πρωταρχικό στοιχείο. Στην ορφική μυθολογία συναντάμε το «ύδωρ» και την «ύλη» ως τα πρωταρχικά στοιχεία δημιουργίας της πρωτοΰλης του σύμπαντος. Η «ύλη» δεν ορίζεται βέβαια με τη σημερινή επιστημονική έννοια, αλλά αποτελεί μια μορφή κοσμικής ύλης. Το νερό, ο αέρας ή άλλο στοιχείο είναι κατά τους προσωκρατικούς φιλοσόφους συνυφασμένα με την ζωή, την ψυχή και τη δύναμη της φύσης που κινεί τα πάντα (φύεσθαι). Η προσπάθειά του Θαλή να εξηγήσει τη φύση και το πλήθος των φυσικών φαινομένων, όχι πια με το μύθο και τη θρησκεία, αλλάορθολογικά , τον τοποθετεί ιστορικά στην πρώτη θέση της αρχαιοελληνικής φιλοσοφικής παραδόσεως.

Στο Θαλή το Μιλήσιο αποδίδονται τα αποφθέγματα:

ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΣΤΟ

Λογοτεχνικό περιβόλι!