«Αγαπάμε το ωραίο με λιτότητα και αγαπάμε την πνευματική ενασχόληση χωρίς να γινόμαστε μαλθακοί».
Αυτά ήταν τα λόγια του μέγα φιλοσόφου και ιστορικού Θουκυδίδη, ο οποίος
φαίνεται να υποστήριζε ότι η ενασχόληση με την φιλοσοφία δεν μας κάνει
«θεωρητικούς» ανθρώπους και δεν μας απομακρύνει από την πρακτική δράση.
Αντιθέτως, μας δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με τα όσα συμβαίνουν και
διαδραματίζονται γύρω μας, ώστε να μην αποδεχόμαστε άκριτα τίποτα ως
δεδομένο.
Επομένως,
φιλοσοφία σημαίνει να βρισκόμαστε καθ’ οδόν, να αναζητάμε καινούριους
δρόμους και να είμαστε πνεύματα ανήσυχα. Μόνο μετέχοντας σε αυτή τη
διαδικασία μπορούμε να λεγόμαστε «έλλογα όντα», προσφέροντας έτσι
δικαίωση στην ανθρώπινη υπόσταση μας. Συνεπώς, η ουσία της φιλοσοφίας
έγκειται σε ένα ιδιαίτερο κώδικα σκέψης, δράσης και επικοινωνίας, ικανό
να μετατρέψει το στοχασμό σε δημιουργία, τον προβληματισμό σε θέση και
την απορία σε γνώση.
Ας
αναλογιστούμε, όμως, λίγο την σύγχρονη εποχή και τις επικρατούσες
συνθήκες. Πρόκειται ξεκάθαρα για μια κατασκευασμένη πραγματικότητα, που
βρίθει στην αφθονία και στις ανέσεις. Ανέσεις, όμως, που παρέχονται στην
υπηρεσία των πραγματικών και υποτιθέμενων αναγκών από την λεγόμενη
«τεχνολογία» και «πρόοδο». Και στο συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουμε
είναι ότι όσο περισσότερα έχουμε, τόσο περισσότερα χρειαζόμαστε,
οδηγούμενοι σε ένα φαύλο κύκλο που το πραγματικό νόημα της ζωής χάνεται.
Μήπως τελικά αυτό που χρειαζόμαστε, για να τεθεί ένα τέρμα σε όλη αυτή
την άσκοπη ανάλωση του εαυτού μας, είναι περισσότερη φιλοσοφία;
Βέβαια,
δεν είναι καθόλου τυχαίο το γεγονός ότι στα πλαίσια του δήθεν
μοντερνισμού και του εκσυγχρονιστικού μοντέλου ζωής, βρίσκονται «πολλοί»
που επιχειρούν να δημιουργήσουν ένα θλιβερό νοητικό χάος, ώστε να
καταλήξουν να χαρακτηρίσουν την φιλοσοφία ως ένα σύνολο ασυνάρτητων και
περίεργων λέξεων ή ακόμα και ανυπόφορων ή άχρηστων εννοιών. Η
πραγματικότητα, όμως, είναι τελείως διαφορετική και τα συγκεκριμένα
εγχειρήματα απόλυτα στοχευμένα. Σκοπός είναι να καταστεί ο άνθρωπος
αδύναμος να σκεφτεί και κατ’ επέκταση να αντιληφθεί τι συμβαίνει, με
αποτέλεσμα την χειραγώγηση του τόσο από την καθεστηκυία τάξη που «λύνει
και δένει», όσο και από τα αποβλακωτικά ρεύματα της εκάστοτε μόδας.
Στην
πραγματικότητα, όμως, η φιλοσοφία ήταν το μέσο εκείνο που με τις
προσεγγίσεις της επιχείρησε να δώσει απαντήσεις σε κρίσιμα ζητήματα της
Ζωής και του Κόσμου, ξεδιαλύνοντας ταυτόχρονα και μεγάλα ερωτήματα για
το Σύμπαν και τον Άνθρωπο, εδραιώνοντας έναν τρόπο σκέψης και δράσης.
Έναν καθοριστικό και αποκαλυπτικό τρόπο ζωής για τον Άνθρωπο ως
αναπόσπαστο μέρος του Σύμπαντος. Πολύ χαρακτηριστικά, ο Πυθαγόρας
αποφαινόταν ότι δεν ήταν ένας σοφός, αλλά ένας «εραστής» της σοφίας,
ένας φιλόσοφος. Η άποψη του αποκαλύπτει ότι η συνεχής αναζήτηση και η
προσπάθεια προσέγγισης της αλήθειας είναι το μέσο που ανοίγει τους
πνευματικούς ορίζοντες του ανθρώπου, βγάζοντας τον από την εγωιστική
απομόνωση που τον έχει βυθίσει η σύγχρονη εποχή των φαύλων.
Και
αν φαντάζει ανέφικτο πολλές φορές να προσεγγίσουμε την μεγάλη και
μοναδική αλήθεια, εντός αυτού τόσο όσα έντεχνα δημιουργημένου
παραλογισμού, η φιλοσοφία αποτελεί το μέσο εκείνο που αδιαμφισβήτητα μας
φέρνει εγγύτερα σε εκείνη. Συνεπώς, η έννοια του «φιλοσοφείν» σε καμιά
περίπτωση δεν συνίσταται στην απλή άσκηση της νοητικής μας οξυδέρκειας,
μονάχα για να ακονίζει γλώσσες και πένες, αλλά ούτε και περιορίζεται
στην στείρα απόκτησης μόρφωσης. Στην πραγματικότητα προσφέρει ένα άλλο
είδος παιδείας και εκπαίδευσης, που περιλαμβάνει τον τρόπο που
αντιλαμβανόμαστε γεγονότα και καταστάσεις, αξιακά συστήματα και σύνολα
ιδεών.
Η ανάγκη της Φιλοσοφίας (Β’ Μέρος)
Στην
ουσία, η φιλοσοφία συνδέεται άμεσα με τον τρόπο που ο κάθε άνθρωπος
θεωρεί και αντιμετωπίζει τον Κόσμο, τον δρόμο που επιλέγει να πορευτεί,
τα κίνητρα των πράξεων του και το είδος της Κοσμοθεωρίας που τελικά
υιοθετεί. Έτσι, ο άνθρωπος που φιλοσοφεί τη Ζωή κατορθώνει να μην
γίνεται έρμαιο στις ορέξεις κάθε αρρωστημένου και παράφρονα νου.
Αντιθέτως, θέτει σε λειτουργία τον δικό του νου, υποβάλλοντας ταυτόχρονα
τον εαυτό του σε κρίσιμα ερωτήματα που του επιτρέπουν να σκιαγραφεί
απαντήσεις. Απαντήσεις σε μείζονος σημασίας ζητήματα, που αποκρύπτονται
σκοπίμως και μεθοδικά, αποστερώντας του τη δυνατότητα πνευματικής
αφύπνισης και γνώσης.
Ωστόσο,
συμβαίνει πολλές φορές να αφήνουμε το ένστικτο να υπαγορεύει τους
κανόνες του παιχνιδιού. Σε αυτό, όμως, καθοριστικό ρόλο κατέχει η
«προϋπάρχουσα μνήμη», που σπανίως είναι λανθασμένη, και αυτός ακριβώς
είναι και ο λόγος που συνεχώς επιχειρείται η παραμόρφωση της σύμφωνα με
τις εκάστοτε παροδικές αποδοχές και τις υπάρχουσες συστημικές
«αλήθειες». Η έννοια του «ζην», όμως, είναι τελείως διαφορετική, καθώς
σημαίνει να γνωρίζουμε ποιοι ακριβώς είμαστε. Επίσης, περικλείει την
πεποίθηση ότι οι οδυνηρές καταστάσεις πολλές φορές δεν είναι παρά τα
σκαλοπάτια για να αποκτήσουμε μόνοι μας τη γνώση και τους τρόπους
επίτευξης των σκοπών μας, αντιμετωπίζοντας το καθετί με τα δικά μας
μέσα.
Επομένως,
η φιλοσοφία είναι το μέσο για να αιτιολογήσουμε τη Ζωή, καθορίζοντας
στη συνέχεια τους στόχους μας και τα μέσα πραγμάτωσης τους. Κατ’
επέκταση, αποτελεί τον τρόπο που σκεφτόμαστε και αισθανόμαστε, αλλά και
που θέτουμε ερωτήματα και απαντήσεις συνειδητά, που αν και δεν έχουν
οριστικό χαρακτήρα, ωστόσο οδηγούν σε μια βαθμιαία κατανόηση της
Αλήθειας. Άρα, η ικανότητα κάποιου να φιλοσοφεί δεν ταυτίζεται με κανένα
είδος «ιδιοκτησίας» αυτών που μπορούν να σχηματίζουν θεωρίες,
περισσότερο ή λιγότερο καλά εκτεθειμένες. Και αυτό γιατί η φιλοσοφία
αποτελεί έναν τρόπο ζωής, θεμέλιο του οποίου είναι η διερεύνηση και η
συνεχής αναζήτηση της γνώσης. Αυτό σημαίνει ότι έχουμε αποκτήσει την
ικανότητα να σκεφτόμαστε και να ζούμε, και όχι απλά να υπάρχουμε σε μια
πραγματικότητα που έχουν δημιουργήσει άλλοι για εμάς.
Σήμερα
φαίνεται ότι ο άνθρωπος έχει ανάγκη μια πραγματική φιλοσοφία
περισσότερο από ποτέ. Το καταμαρτυρεί η καθημερινή αλλοφροσύνη, πράξεις
και αντιλήψεις ακατανόητες που υπονομεύουν και αλλοτριώνουν στο μέγιστο
το αδιαίρετο σύνολο Άνθρωπος – Κόσμος. Και αυτή η φιλοσοφία οφείλει να
είναι φυσική, τόσο όσο είναι όλα όσα υπάρχουν. Οφείλει να συμμορφώνεται
προς τη Φύση, αλλά και στους νόμους που τι διέπουν, καθώς το πρόβλημα
που αντιμετωπίζουμε στις σύγχρονες, παθολογικές κοινωνίες έγκειται στον
εγκλωβισμό των ιδεών στην παγίδα του υλισμού. Επομένως, μαθαίνοντας να
φιλοσοφούμε τη Ζωή, κατορθώνουμε να ελαττώσουμε το σκοτάδι της άγνοιας,
μετατρέποντας το σε φως της γνώσης.
Εξάλλου,
πολύ εύστοχο και χαρακτηριστικό παράδειγμα της πραγματικής φύσης της
φιλοσοφίας αποτελεί η ιστορία με τους δεσμώτες στην «Πολιτεία» του
Πλάτωνα. Ο ίδιος, πολύ σοφά, τόσο που γίνεται πιο επίκαιρος από ποτέ,
αποφαινόταν: «Είναι όμορφο και θείο η φλογερή ορμή που σε
εκτοξεύει στους λόγους των πραγμάτων. Αλλά εξασκήσου και εκπαιδεύσου σ'
αυτές τις ασκήσεις που φαινομενικά δε χρησιμεύουν για τίποτα, και που ο
λαός ονομάζει λεπτή περιττολογία, ενώ είσαι ακόμα νέος. Αντίθετα, η
αλήθεια θα σου φύγει από τα χέρια».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου