Όταν αποκαλύφθηκε ( τον Νοέμβριο του 1996) ο χώρος των λουτρών - στα
νοτιοανατολικά της έκτασης 14.000 τ.μ. της αρχαίας Αγοράς της
Θεσσαλονίκης - η υπόθεση του αρχαίου πορνείου μάλλον σόκαρε επιστήμονες
και πολίτες.
«Πρώτα βρήκαμε τον χώρο του λουτρού, αλλά τελικά διαπιστώσαμε τι ανασκάψαμε όταν εντοπίσαμε αυτό το αντικείμενο», έλεγε τότε η αρχαιολόγος (διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου σήμερα) Πολυξένη Βελένη, δείχνοντας ένα κεραμικό δοχείο κρασιού με φαλλόσχημο στόμιο και ανάγλυφες παραστάσεις του Ερμή, της Αφροδίτης, σταφυλιών και άλλων αρχαίων συμβόλων γονιμότητας και αφροδισιακής δραστηριότητας.
Η κυκλική αίθουσα με τους 25 λουτήρες έχει διάμετρο 7,5 μ. Τα υλικά κατασκευής της ήταν καλά αρμοσμένες καστανοπράσινες πέτρες τοπικού σχιστόλιθου, με συνδετικό υλικό λάσπη. Το δάπεδο στην αίθουσα ήταν ψηφιδωτό με λευκές πέτρες ακανόνιστου μεγέθους και σχήματος. Στο κέντρο της υπήρχε κατασκευή από χυτή τοιχοποιία, διαμέτρου 1,20 μ., που χρησιμοποιούνταν για εγκατάσταση πυράς.
Παρόμοιες αίθουσες έχουν βρεθεί σε βαλανεία, παλαίστρες, γυμνάσια του κλασικού και ελληνιστικού κόσμου με πιο χαρακτηριστική ως προς τις ομοιότητες την περίπτωση της Γόρτυνος Αρκαδίας. Ανάλογο παράδειγμα είναι αυτό της Πέλλας, το οποίο ήταν και το πρώτο που αποκαλύφθηκε στη Μακεδονία χωρίς όμως λουτήρες.
Βόρεια των λουτήρων ο ορθογώνιος χώρος διαπιστώθηκε βάσει των ευρημάτων της ανασκαφής ότι ήταν χώρος για την παρασκευή και την παράθεση των δείπνων (ταβέρνα), καθώς εκεί βρέθηκαν αγγεία καθημερινής χρήσης για την παρασκευή του φαγητού και τη θέρμανση, τη μεταφορά και την αποθήκευση στερεών και υγρών υλών. Ο χώρος διέθετε και δεύτερο όροφο, ο οποίος λειτουργούσε ως πορνείο.
Το μουσείο της αρχαίας Αγοράς όμως δεν αφορά αποκλειστικά το αμφιλεγόμενο υπαίθριο «βαλανείο» του. Οι εγκαταστάσεις του άλλωστε είναι ορατές από τους περιπατητές που θα θελήσουν να... κρεμαστούν στα κάγκελα πέριξ του χώρου της αρχαίας Αγοράς και να δουν τουλάχιστον τους λουτήρες.
Τα ευρήματα όμως από τον χώρο των λουτρών αλλά και ολόκληρης της αρχαίας Αγοράς βρίσκονται στο μουσείο των 1.534 τ.μ., το οποίο είναι εκεί παρότι δεν το βλέπουν. Υπόγειο. Ενα κρυφό μουσείο για την «κρυφή» Ιστορία της Θεσσαλονίκης.
Εγκαινιάστηκε και λειτούργησε μόνο για λίγους μήνες το καλοκαίρι του 2010 και έκτοτε έκλεισε λόγω... κρίσης. Οι συμβάσεις των φυλάκων δεν έγινε δυνατό να ανανεωθούν, η πρόταση του νέου δημάρχου της Θεσσαλονίκης να... στείλει πλεονάζοντες υπαλλήλους του δήμου «για να το ανοίγουν και να το κλείνουν» κυρίως για τους ξένους επισκέπτες απορρίφθηκε ως ανέφικτη και έτσι το μουσείο παραμένει κλειστό, απροσπέλαστο, κρυφό. Οπως η είσοδός του που βρίσκεται στο τέλος της «κρυπτής στοάς» (cryptoporticus) του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Αγοράς στη Θεσσαλονίκη.
Ο χώρος του βαλανείου, που ανασκάφηκε και εντοπίστηκε μόλις τον Νοέμβριο του 1996 δίπλα από το Ωδείο της Αγοράς, περιλαμβάνει λουτρά (25 κτιστές μπανιέρες σε κυκλικό σχήμα), κυκλικές αίθουσες εφίδρωσης (σάουνα;), πισίνες και θερμαντικούς κλιβάνους
Συγκεντρώθηκαν εκατοντάδες κινητά ευρήματα, πήλινα και γυάλινα αγγεία, ίχνη τροφών, ομοιώματα φαλλών, ακόμα και θραύσματα ενός είδους αρχαίου δονητή (με κινητό στέλεχος), τα οποία εκτίθενται σε ειδική, «ακατάλληλη για ανηλίκους», αίθουσα του κλειστού προς το παρόν μουσείου.
Η ανέγερση του βαλανείου ανάγεται στα ύστερα ελληνιστικά χρόνια, διατηρείται μέχρι τα χρόνια του Βεσπασιανού, οπότε καταστρέφεται πιθανότατα από σεισμό το 78 μ.Χ.
............
ΠΗΓΗ
Αρχαία κρυμμένα μυστικά
Μαίρη Αδαμοπούλου, Βίκυ Χαρισοπούλου, Εκδόσεις Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε.
«Πρώτα βρήκαμε τον χώρο του λουτρού, αλλά τελικά διαπιστώσαμε τι ανασκάψαμε όταν εντοπίσαμε αυτό το αντικείμενο», έλεγε τότε η αρχαιολόγος (διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου σήμερα) Πολυξένη Βελένη, δείχνοντας ένα κεραμικό δοχείο κρασιού με φαλλόσχημο στόμιο και ανάγλυφες παραστάσεις του Ερμή, της Αφροδίτης, σταφυλιών και άλλων αρχαίων συμβόλων γονιμότητας και αφροδισιακής δραστηριότητας.
Η κυκλική αίθουσα με τους 25 λουτήρες έχει διάμετρο 7,5 μ. Τα υλικά κατασκευής της ήταν καλά αρμοσμένες καστανοπράσινες πέτρες τοπικού σχιστόλιθου, με συνδετικό υλικό λάσπη. Το δάπεδο στην αίθουσα ήταν ψηφιδωτό με λευκές πέτρες ακανόνιστου μεγέθους και σχήματος. Στο κέντρο της υπήρχε κατασκευή από χυτή τοιχοποιία, διαμέτρου 1,20 μ., που χρησιμοποιούνταν για εγκατάσταση πυράς.
Παρόμοιες αίθουσες έχουν βρεθεί σε βαλανεία, παλαίστρες, γυμνάσια του κλασικού και ελληνιστικού κόσμου με πιο χαρακτηριστική ως προς τις ομοιότητες την περίπτωση της Γόρτυνος Αρκαδίας. Ανάλογο παράδειγμα είναι αυτό της Πέλλας, το οποίο ήταν και το πρώτο που αποκαλύφθηκε στη Μακεδονία χωρίς όμως λουτήρες.
Βόρεια των λουτήρων ο ορθογώνιος χώρος διαπιστώθηκε βάσει των ευρημάτων της ανασκαφής ότι ήταν χώρος για την παρασκευή και την παράθεση των δείπνων (ταβέρνα), καθώς εκεί βρέθηκαν αγγεία καθημερινής χρήσης για την παρασκευή του φαγητού και τη θέρμανση, τη μεταφορά και την αποθήκευση στερεών και υγρών υλών. Ο χώρος διέθετε και δεύτερο όροφο, ο οποίος λειτουργούσε ως πορνείο.
Το μουσείο της αρχαίας Αγοράς όμως δεν αφορά αποκλειστικά το αμφιλεγόμενο υπαίθριο «βαλανείο» του. Οι εγκαταστάσεις του άλλωστε είναι ορατές από τους περιπατητές που θα θελήσουν να... κρεμαστούν στα κάγκελα πέριξ του χώρου της αρχαίας Αγοράς και να δουν τουλάχιστον τους λουτήρες.
Τα ευρήματα όμως από τον χώρο των λουτρών αλλά και ολόκληρης της αρχαίας Αγοράς βρίσκονται στο μουσείο των 1.534 τ.μ., το οποίο είναι εκεί παρότι δεν το βλέπουν. Υπόγειο. Ενα κρυφό μουσείο για την «κρυφή» Ιστορία της Θεσσαλονίκης.
Εγκαινιάστηκε και λειτούργησε μόνο για λίγους μήνες το καλοκαίρι του 2010 και έκτοτε έκλεισε λόγω... κρίσης. Οι συμβάσεις των φυλάκων δεν έγινε δυνατό να ανανεωθούν, η πρόταση του νέου δημάρχου της Θεσσαλονίκης να... στείλει πλεονάζοντες υπαλλήλους του δήμου «για να το ανοίγουν και να το κλείνουν» κυρίως για τους ξένους επισκέπτες απορρίφθηκε ως ανέφικτη και έτσι το μουσείο παραμένει κλειστό, απροσπέλαστο, κρυφό. Οπως η είσοδός του που βρίσκεται στο τέλος της «κρυπτής στοάς» (cryptoporticus) του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Αγοράς στη Θεσσαλονίκη.
Ο χώρος του βαλανείου, που ανασκάφηκε και εντοπίστηκε μόλις τον Νοέμβριο του 1996 δίπλα από το Ωδείο της Αγοράς, περιλαμβάνει λουτρά (25 κτιστές μπανιέρες σε κυκλικό σχήμα), κυκλικές αίθουσες εφίδρωσης (σάουνα;), πισίνες και θερμαντικούς κλιβάνους
Συγκεντρώθηκαν εκατοντάδες κινητά ευρήματα, πήλινα και γυάλινα αγγεία, ίχνη τροφών, ομοιώματα φαλλών, ακόμα και θραύσματα ενός είδους αρχαίου δονητή (με κινητό στέλεχος), τα οποία εκτίθενται σε ειδική, «ακατάλληλη για ανηλίκους», αίθουσα του κλειστού προς το παρόν μουσείου.
Η ανέγερση του βαλανείου ανάγεται στα ύστερα ελληνιστικά χρόνια, διατηρείται μέχρι τα χρόνια του Βεσπασιανού, οπότε καταστρέφεται πιθανότατα από σεισμό το 78 μ.Χ.
............
ΠΗΓΗ
Αρχαία κρυμμένα μυστικά
Μαίρη Αδαμοπούλου, Βίκυ Χαρισοπούλου, Εκδόσεις Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου