Γράφει η Ελένη Μανιωράκη
5ος αιώνας προ χριστιανικής χρονολόγησης.
Στους πρόποδες της Ακρόπολης, μεταξύ του λόφου των Μουσών, ( Μνημείο του Φιλοπάππου) και του Λόφου των Νυμφών,(σήμερα Εθνικό Αστεροσκοπείο) δέσποζε η ημικυκλική πλατεία η ονομαζόμενη ΠΝΥΚΑ. Χιλιάδες Αθηναίοι, καθημερινά προσέρχονται συζητούν,ακούν με προσοχή γνωστούς ρήτορες, να ρητορεύουν πάνω στο πέτρινο βήμα, στο κέντρο της Πνύκας και περιμένουν να ασκήσουν τα δημοκρατικά τους δικαιώματα . Το κάθε θέμα σημαντικό και στο τέλος η φωνή του Κήρυκα θα διασχίσει την ημικυκλική πλατεία της Πνύκας για θα φτάσει στα αφτιά όλων των Αθηναίων Πολιτών : «Τις αγορεύειν βούλεται»; ( ποιος θέλει να ομιλήσει); Ποιος νους μπορεί να συλλάβει σήμερα την σημασίαν αυτής της φράσης! Ο ακρογωνιαίος λίθος της Δημοκρατίας που καμιά σχέση δεν έχει με την σημερινή. Στους αρχαίους χρόνους, η Αγορά εκτός από το εμπορικό ήταν και το κύριο πολιτικό, πολιτιστικό και θρησκευτικό κέντρο της πόλεως ς. Στην περιοχή αυτή υπήρχαν τα διοικητικά κτήρια, οι ναοί, οι δημόσιες υπηρεσίες και τα δικαστήρια. Εδώ συγκεντρώνονταν καθημερινά οι Αθηναίοι, όχι μόνο για να αγοράσουν και να πουλήσουν τα αγαθά τους, αλλά και για να ενημερωθούν, να ασκήσουν κριτική , να ανταλλάξουν ιδέες ή απλώς να συζητήσουν. Αλλά και στις συνελεύσεις, στα δικαστήρια, στο θέατρο, ο κήρυκας στην Αθήνα του 5ου αιώνα, άνοιγε τις αυλαία με την φράση, «τις αγορεύειν βούλεται;». Ο Πολίτης, που παίρνει τον λόγο, ανεβαίνει στο βήμα, όπου του βάζουν πάνω στο κεφάλι ένα στεφάνι από μυρτιά, σημάδι ότι τον τιμούν για την συμμετοχή του στα δημόσια πράγματα και εκφράζει δημοσίως την γνώμη του. Έχουν Άρχοντες και οι Αθηναίοι και Βουλευτές που σε πολλές περιπτώσεις βγαίνουν με κλήρωση, μεταξύ των Πολιτών, οι οποίοι θέτουν υποψηφιότητα. Και κανείς δεν μπορεί να ισχυρισθεί, ότι τις θέσεις αυτές τις επεδίωκαν για οικονομικούς λόγους. Άλλωστε, η ανταμοιβή κάθε Βουλευτή είναι μόλις 5 οβολοί την ημέρα (μία δραχμή = 6 οβολοί). Ενώ, τού Πρύτανη (Προέδρου της Βουλής) η αποζημίωση είναι μία δραχμή την ημέρα, όταν ένας καλός εργάτης γη λάμβανε για ημερομίσθιο δύο δραχμές!
Ο νόμος απαγορεύει να γίνει κάποιος Βουλευτής περισσότερο από δύο φορές σε όλην του την ζωή. Μόλις τελειώσει η θητεία του, επιστρέφει στην εργασία του, και βεβαίως δεν νομιμοποιείται να ζητήσει σύνταξη (!) για την προσφορά του αυτήν στα δημόσια πράγματα! .
Στην Αρχαία Αθήνα ο Πολίτης όχι μόνο έχει το δικαίωμα , αλλά και υποχρεούται, να λαμβάνει μέρος στις αποφάσεις για τα δημόσια ζητήματα.
Στην άμεση” δημοκρατία της Αθήνας οι αποφάσεις λαμβάνονται στην Εκκλησία τού Δήμου από τούς ίδιους τούς Πολίτες και όχι δι’ αντιπροσώπων”. «Από τη στιγμή που κάποιος λαός αποκτήσει αντιπροσώπους δεν είναι πλέον ελεύθερος, ούτε υπάρχει». Πράγμα το οποίο ήξεραν πολύ καλά οι αρχαίοι Αθηναίοι, γι’ αυτό δεν είχαν αντιπροσώπους αλλά ελάμβαναν μόνοι τους τις αποφάσεις, στην αγορά «δια ανατάσεως της χειρός ή δια βοής» .
Έκαναν βέβαια εκλογές για την ανάδειξη των αρχόντων οι οποίες βασίζονταν πάνω σε ορισμένες αρχές που όριζαν οι νόμοι. Τις αποφάσεις όμως τις έπαιρνε η εκκλησία του Δήμου (λαός)
Οι εκλογές στην ελληνική αρχαιότητα λεγόταν «αίρεσις» και οι εκλεγμένοι άρχοντες «αιρετοί
Ακριβώς ο όρος αυτός χρησιμοποιείται και σήμερα με την ίδια σημασία του. Η κάλπις των αρχαίων ήταν μια Υδρία, δηλαδή μια στάμνα, την οποία χρησιμοποιούσαν για την μεταφορά νερού ή για την εναπόθεση της τέφρας των νεκρών . Ακριβώς, την στάμνα αυτή την χρησιμοποιούσαν και ως ψηφοδόχο που ονομαζόταν «ψηφοδόχος κάλπις». Έτσι, λοιπόν, «στην υδρίαν κάλπιν», οι Αθηναίοι πολίτες έριχναν την ψήφο τους, όπως γίνεται και σήμερα. Οι αρχαίοι Έλληνες ψήφους έλεγαν τα μικρά λεία και στρογγυλά λιθαράκια ( λιθίνα ψάφος),τα οποία οι μαθητές τότε χρησιμοποιούσαν για την αρίθμηση και τους λογαριασμούς. Έτσι, σιγά- σιγά, η λέξη ψήφος πήρε την έννοια που έχει και σήμερα και η όλη διαδικασία ονομάστηκε ΨΗΦΟΦΟΡΙΑ. Οι ψήφοι για την εκλογή των αρχόντων ήταν στρογγυλές, αλλά διέφεραν στο χρώμα. Οι θετικές ήταν λευκές και οι αρνητικές μελανές. Έτσι, στις εκλογές οι αρχαίοι έριχναν λευκή ψήφο σε όσους θεωρούσαν ικανούς και μέλαινα σε όποιους ήθελαν να καταψηφίσουν. Από την συμπεριφορά αυτή του μαυρίσματος των αρχαίων, έμεινε και σε μας σήμερα η φράση: « τον μαύρισα». Για την εκλογή χρησιμοποιούνταν και οι κύαμοι (κουκιά).
Άλλωστε και σήμερα λέμε μεταφορικά τους ψήφους κουκιά και ότι ο τάδε, ψηφίζεται μονοκούκι.
Αυτό όμως που πρέπει να επισημανθεί ήταν ο θεσμός των Δοκιμασιών. Ο κάθε , υποψήφιος έπρεπε να αποδείξει ότι είναι γνήσιος Έλληνας πολίτης ,(υποχρεωτικά Έλληνας) έχει υπηρετήσει τον στρατό, έχει λάβει μέρος σε εκστρατείες, πληρώνει τους φόρους του , δεν έχει καταδικαστεί για αδικήματα, κατέχει την ελληνικήν παιδεία και ακολουθεί την πατρώα θρησκεία. Παράλληλα υπήρχε μια ομάδα, η οποία κατέγραφε την προσωπικότητα, την αξιοσύνη, την ηθικότητα και την οικογενειακή περιουσία του υποψηφίου. Την Ελλάδα λοιπόν κυβερνούσαν οι άριστοι (αριστοκρατία) .Αδίκως παρεξηγημένη σήμερα η λέξη.
"Εἶς ἐμοὶ μύριοι, ἐὰν ἄριστος ἦι". « Ο ένας για μένα ισοδυναμεί με μυρίους,
αν είναι άριστος» είπε ο μέγας ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ.
Όταν έληγε η θητεία τους ,αν η περιουσία τους βρισκόταν αυξημένη, έχαναν κι αυτή που κατείχαν πριν την εκλογή τους. Έλληνες έχετε χίλιους λόγους να ρίξετε πίσω το βλέμμα, έχετε την τύχη να παραδειγματιστείτε από άριστους προγόνους. Και να μάθετε, ότι η Δημοκρατία είναι λέξη Ελληνική που χρησιμοποιεί όλη η Ευρώπη κι ας έχασε τα χαρακτηριστικά που την έκαναν τέλεια.. Μάθετε ακόμη ότι ο ¨ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ» το όνομα που χρησιμοποιούν σήμερα στην αυτοδιοίκηση, είναι ο πατέρας της ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ. Και Δημοκρατία σήμαινε το κράτος του Δήμου» την πραγματική κυριαρχία των πολιτών κι όχι την ασυδοσία, την αναρχία, την άνευ μέτρου ελευθερία.
ΕΛΕΝΗ ΜΑΝΙΩΡΑΚΗ-ΖΩΙΔΑΚΗ
(δασκάλα,λογοτέχνις )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου