Πώς ξεκίνησε η Τσικνοπέμπτη - Το αρχαίο έθιμο

 

Η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου (Κρεατινής) ονομάζεται Τσικνοπέμπτη ή Τσικνοπέφτη. Τη συγκεκριμένη μέρα, η κρεατοφαγία έχει την τιμητική της και στα σπίτια ψήνουν κρέας ή λειώνουν το λίπος από τα χοιρινά. Ο καπνός που βγαίνει (η λεγόμενη τσίκνα) είναι διάχυτος παντού και έτσι πήρε το όνομά της η Τσικνοπέμπτη.

Πώς ξεκίνησε όμως ο συγκεκριμένος εορτασμός;

Εικάζεται ότι προέρχεται από τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, που επιβίωσαν του Χριστιανισμού

Το έθιμο χάνεται στα βάθη των αιώνων, χωρίς να γνωρίζουμε την προέλευσή του. Εικάζεται, όμως, ότι προέρχεται από τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, που επιβίωσαν του Χριστιανισμού. Σύμφωνα με τον λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο, το φαγοπότι και το γλέντι της ημέρας είναι «ομοιοπαθητικές προσπάθειες για την ευφορία της γης».

Πάντως, στα νεότερα χρόνια, την Τσικνοπέμπτη ξεκινούν ουσιαστικά οι εκδηλώσεις της Αποκριάς, οι οποίες κορυφώνονται με τα Κούλουμα την Καθαρά Δευτέρα. Ανάλογες γιορτές υπάρχουν στη Γερμανία (Schmutziger Donnerstag = Λιπαρή Πέμπτη) και στη Νέα Ορλεάνη των ΗΠΑ (Mardi Gras = Λιπαρή Τρίτη), που συνδυάζονται με καρναβαλικές εκδηλώσεις.

Τα έθιμα της Τσικνοπέμπτης

Σύμφωνα με τη λαογραφία την ημέρα της Τσικνοπέμπτης στη Θήβα αρχίζει ο «βλάχικος γάμος» που ξεκινά με το προξενιό δύο νέων, συνεχίζει με το γάμο και τελειώνει την Καθαρή Δευτέρα με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων. Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι γεμάτες από σατυρική αθυροστομία, κέφι, γλέντι και χορό. Ο «βλάχικος γάμος» είναι κατάλοιπο της πανάρχαιης λατρείας του θεού Διονύσου που διαιωνίζει την οργιαστική θρησκεία του γιου της Σεμέλης στη Θήβα. Το έθιμο αυτό, παραλλαγή ενός γάμου Βλάχων, φέρνει στο προσκήνιο και στο νου του θεατή ένα πλήθος από προβλήματα που ανάγονται στη σχέση του με τα πανάρχαια λατρευτικά έθιμα της Διονυσιακής θρησκείας, στην καταγωγή των «Βλάχων», στη μεταφορά του εθίμου από τις βουνοκορφές της Πίνδου στην πόλη του Κάδμου και πολλά άλλα.

Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί ο εορτασμός της στην Πάτρα κατά τη διάρκεια του Πατρινού καρναβαλιού, όπου εκατοντάδες Πατρινοί από το μεσημέρι της Τσικνοπέμπτης στήνουν ψησταριές σε κάθε σημείο της πόλης, ακόμα και έξω από τα καταστήματά τους. Τοπικά δρώμενα «ο γάμος της Γιαννούλας της κουλουρούς» και «τα Τριτάκεια του Λάζαρη». Το επίκεντρο των εκδηλώσεων είναι η Άνω Πόλη, η παλιά συνοικία Τάσι και κυρίως η πλατεία 25ης Μαρτίου και οι δρόμοι γύρω από αυτή. Λαϊκά και καρναβαλικά δρώμενα, μουσικές κομπανίες συμπληρώνουν τη βραδιά της άφθονης κατανάλωσης ψητού κρέατος και οινοποσίας.

Η Γιαννούλα ήταν υπαρκτό πρόσωπο, επρόκειτο για μια φτωχή γυναίκα της Άνω πόλης που έζησε στην περίοδο πριν τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο και κύρια δραστηριότητά της ήταν η πώληση κουλουριών που της εξασφάλιζε τα προς το ζην. Ορισμένοι Πατρινοί εκμεταλλευόμενοι την αφέλειά της και το ευφάνταστο του χαρακτήρα της, της έταζαν πως θα την παντρέψουν με τον πρόεδρο της Αμερικής Ουίλσον. Η σχετική φάρσα περιλάμβανε άφιξη του Ουίλσον με πλοίο στο λιμάνι και άνοδό του στην Άνω πόλη όπου θα τελούνταν και ο γάμος με τη Γιαννούλα. Η εύπιστη κουλουρού υποδεχόταν τον υποτιθέμενο Ουίλσον, Ιούλσο όπως τον πρόφερε η ίδια, και που φρόντιζαν πάντα να τον ντύνουν με φράκο και ημίψηλο, αλλά ώσπου να αντιληφθεί την ειρωνεία της στιγμής, το πλήθος των συγκεντρωμένων για το γάμο είχε διασκεδάσει με την ψυχή του. Το θέαμα επαναλήφθηκε αρκετές χρονιές.

Στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας τελούνται τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσα ή πετεγόλια ή πετέγολα. Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό και αποτελεί μέρος του Κερκυραϊκού Καρναβαλιού. Είναι θεατρικό είδος που μοιάζει πάρα πολύ με την κομεντία ντελ άρτε. Τα πετεγολέτσα πραγματοποιούνται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης στις κεντρικές πλατείες ή τα στενά δρομάκια των διαφόρων χωριών της Κέρκυρας, με αποκορύφωμα τα πετεγολέτσα που παίζονται στην Πίνια που είναι το κέντρο της παλιάς πόλης, κοντά στην τοποθεσία “Κουκουνάρα”. Σ' αυτήν συμμετέχουν και διάφορες νοικοκυρές από τα κοντινά σπίτια, στήνοντας ένα πραγματικό, πετεγουλιό - κουτσομπολιό, στα παράθυρα (φανέστρες) των σπιτιών τους με ξεκαρδιστικές ιστορίες βγαίνουν στη φόρα όλα τα άπλυτα των υποτιθεμένων πού έπεσαν σε διάφορα παραπτώματα, καυτηριάζοντας διαχρονικούς τύπους ανθρώπων και καταστάσεων.

Στην Κοζάνη την Τσικνοπέμπτη γίνεται η επίσημη έναρξη της αποκριάς στην κεντρική πλατεία ενώ ανάβει και ο πρώτος φανός σε μία από τις γειτονιές της πόλης. Ο φανός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Κοζανίτικης αποκριάτικης παράδοσης. Πρόκειται για εορταστική πυρρά σε κεντρικά σταυροδρόμια και γειτονιές της Κοζάνης όπου οι συμμετέχοντες χορεύουν γύρω της με τη συνοδεία τοπικού κρασιού και Κοζανίτικου κιχιού.

Στην κεντρική πλατεία της Ξάνθης πραγματοποιούνται εκδηλώσεις όπως η «Βραδιά Παραδοσιακών Γεύσεων», όπου οι Λαογραφικοί Σύλλογοι της πόλης προσφέρουν εδέσματα, χορό και μουσική από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.

Στο Ξινό Νερό Φλώρινας την Τσικνοπέμπτη γίνεται χορός μασκέ με ορχήστρα και παραδοσιακή μουσική.

Στις αλάνες των Σερρών ανάβονται μεγάλες φωτιές, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.

Στην Κομοτηνή καψαλίζουν μια κότα που πρόκειται να φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (της Απόκρεω). Αυτήν την ημέρα τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα φαγώσιμα. Ο αρραβωνιαστικός στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον κούρκο, και εκείνη στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Όλα αυτά σχετίζονται με την παροιμία πως ο «έρωτας περνάει από το στομάχι». 

 https://www.ieidiseis.gr/ellada/279851/pos-ksekinise-i-tsiknopempti-to-arxaio-ethimo

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Η ΤΣΙΚΝΟΠΕΜΠΤΗ...ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΘΙΜΟ ΠΟΥ ΓΛΙΤΩΣΕ ΑΠΟ ΤΗΝ ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΑΝΟΥΚΛΑ

Τσικνοπέμπτη γιορτάζεται τη δεύτερη βδομάδα του Τριωδίου και το συγκεκριμένο έθιμο χάνεται στα βάθη των αιώνων της αρχαίας Ελλάδας

Διονυσιακή καταβολή του εθίμου

Αρκετοί μελετητές λαογράφοι πιστεύουν ότι η Τσικνοπέμπτη προέρχεται από τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων κατά τις οποίες γιορταζόταν ο θεός Διόνυσος μέσα από τα εκστατικά τελετουργικά με έντονη την παρουσία της βρώσης κρέατος της οινοποσίας και του μασκαρέματος.

Ας μη ξεχνάμε ότι ο θεός Διόνυσος ήταν ο Θεός που εμφανιζόταν πάντα με μάσκα στους ανθρώπους και ονομαζόταν και Λύσιος.

Δηλαδή, επρόκειτο για το Θεό που έλυνε τους ανθρώπους από τα σαρκικά και κοινωνικά δεσμά του καθωσπρεπισμού. Μέσα στο τελετουργικό των διονυσιακών εορτών οι άνθρωποι (κυρίως γυναίκες και δούλοι) απελευθερώνονταν από κάθε δεσμά και- όπως πίστευαν- υψώνονταν προς το Θείο μέσα από την έκσταση που τους προκαλούσε ο έντονος χορός και η μουσική του αυλού και των πρωτόγονων κρουστών οργάνων.

Αποτέλεσμα της έκστασης ήταν η πρόκληση μιας οργιαστικής κατάστασης για την οποία ουδεμία έχουμε μαρτυρία. Κάποιοι αναφέρουν ασύδοτα σεξουαλικά όργια, και μέθη

Όσα, όμως, γνωρίζουμε τα οφείλουμε σε καλλιτεχνικές αναφορές, στις Βάκχες του Ευριπίδη και σε ελάχιστα κείμενα που γλίτωσαν απο την καταστροφή τησ χριστιανικής πανούκλας

Διόσκουρος Ερμέας

ΟΙ ΑΡΧΑΙΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ ΣΕ ΔΙΑΡΚΗ ΔΙΧΟΣΤΑΣΙΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΧΑΙΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΙΕΡΑΤΕΙΟ!!!

 

Γράφει ο Γεωργιος Λαχανας 

Μέσα από το έργο κυρίως του Διογένη Λαέρτιου για τους βίους των μοναδικών αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων μπορούμε ευθαρσώς να συνάγουμε ορισμένα συμπεράσματα για την απουσία ''όσμωσης'' μεταξύ αυτών και του τότε ιερατείου που συνήθως κατέληγε σε πολεμική αντιπαράθεση και δίωξη των αρχαίων διανοητών!!

Πάμε λοιπόν :

Η αρχαία ελληνική θρησκεία και τα ιερατεία της και οι θεοί τους και οι μύθοι τους ΔΕΝ είχαν καμία σχέση με τους περισσότερους από τους αρχαίους Έλληνες φιλόσοφους.

Αντιθέτως μάλιστα, οι περισσότεροι από τους φιλόσοφους κυνηγήθηκαν από τα ιερατεία, συνήθως καταδικάζονταν ως άθεοι ή ασεβείς ή αιρετικοί από την αρχαία ελληνική «Ιερά Εξέταση» (που ήταν το ίδιο στυγνή και παράλογη όσο και η χριστιανική), δεν πίστευαν στην αρχαία Ελληνική θρησκεία, και ακόμη και όταν αυτοί θεολογούσαν, δήλωναν ότι υπάρχει ένας θεός και όχι πολλοί, ο Θεός του Σύμπαντος, το Ένα πίσω από τα πάντα.

Οι περισσότεροι φιλόσοφοι επέκριναν τις θρησκευτικές αντιλήψεις των υπολοίπων Ελλήνων ως αφελείς και μυθολογικές, πολεμούσαν τους ιερείς, τις δεισιδαιμονίες, απέρριπταν τις αντιλήψεις της εποχής τους, όλοι οι φιλόσοφοι εξαρχής αναζητούσαν την ουσία των πραγμάτων, δεν τους κάλυπτε η θρησκεία, και άρα την ακυρώνουν μέσα από το έργο τους.

Οι περισσότεροι ήταν επιστήμονες όπως οι σύγχρονοι επιστήμονες, και φιλόσοφοι και διανοούμενοι όπως οι σύγχρονοι φιλόσοφοι και διανοούμενοι, και όχι ακόλουθοι θρησκειών και λαϊκών δοξασιών.

(Η αρχαία ελληνική θρησκεία καταστράφηκε από τους Έλληνες φιλόσοφους, σε μεγαλύτερο βαθμό από τους χριστιανούς αυτοκράτορες, και μάλιστα οι Έλληνες κατέληξαν να πάψουν να πολεμούν για τους θεούς, γι' αυτό και τους νίκησαν σχετικά εύκολα οι Ρωμαίοι που πίστευαν ακόμη στους θεούς και πολεμούσαν γι' αυτούς με πάθος).

Συνήθως οι φιλόσοφοι δεν είχαν καμία στενή σχέση με την επίσημη Πολιτεία, συχνά την αποστρέφονταν ή επαναστατούσαν εναντίον της, και ακόμη πιο συχνά η επίσημη Πολιτεία τους συνελάμβανε, τους δίκαζε, τους καταδίκαζε, τους εξόριζε, τους φυλάκιζε, τους σκότωνε, τους απομόνωνε, ή τους ανεχόταν για πολιτικούς λόγους.

Ουδεμία σχέση είχαν οι φιλόσοφοι με τους περισσότερους από τους συμπολίτες τους και με τον απλό λαό, ο οποίοι συνήθως βρισκόταν σε χαμηλότατο ή μέτριο πνευματικό επίπεδο, δεν τους καταλάβαινε καθόλου, συχνά οι άνθρωποι τους κορόιδευαν, τους χλεύαζαν, δεν τους αποδέχονταν, ή ακόμη και τους φοβούνταν ή ένιωθαν δέος μπροστά τους.

Οι περισσότεροι φιλόσοφοι ήταν αντικοινωνικοί, μοναχικοί τύποι, που συναναστρέφονται μόνο τους ομοίους τους και τους πιστούς μαθητές τους, έφτιαχναν δικές τους κλίκες (τις «σχολές»), μακριά από τα αυτιά και τα μάτια των ανόητων.

Και, φυσικά, δεν θα πρέπει να ταυτίζονται με τον μέσο άνθρωπο της αρχαίας ελληνικής πραγματικότητας, που καμία απολύτως σχέση δεν είχε με αυτό τον εξαιρετικό τύπο ανθρώπων.

(Κάποιοι απ' αυτούς δέχονταν να μισθωθούν για να διδάξουν κάποιους νέους των καλών οικογενειών, κι αυτό ήταν όλο).

Η επιρροή τους στην κοινωνία, εκδηλώθηκε κυρίως στην ύστερη αρχαιότητα.

Και βέβαια οι περισσότεροι φιλόσοφοι δεν ήταν Αθηναίοι, ούτε εξελίχθηκαν ως φιλόσοφοι εξαιτίας της ζωής τους στην Αθήνα.

Η φιλοσοφία - με λίγες μόνον εξαιρέσεις - ούτε γεννήθηκε στην Αθήνα ούτε πέθανε στην Αθήνα.

Ήταν μερικές φορές περαστική από την Αθήνα, στο ταξίδι της προς την εξερεύνηση του γνωστού κόσμου.

Οι περισσότεροι φιλόσοφοι ταξίδεψαν σε όλον τον αρχαίο κόσμο, συλλέγοντας τις γνώσεις τους από παντού, και επέστρεφαν για να διδάξουν τους Έλληνες με τα συμπεράσματα τους, τις γνώσεις και τις εμπνεύσεις που αποκόμισαν από τις έρευνες, τις θεωρίες και τις εξερευνήσεις τους.

Οι συντοπίτες τους σπανίως τους αναγνώριζαν ως σοφούς, κ έτσι αναγνωρίζονταν σε άλλους τόπους. (Τότε, όπως και τώρα, κυβερνούσε στην Ελλάδα η μισαλλοδοξία).

Οι περισσότεροι φιλόσοφοι δεν γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στο κυρίως σώμα της Ελλάδας, αλλά στη Μικρά Ασία, στην Ιωνία στη «Μεγάλη Ελλάδα» και στις αποικίες.

Οι περισσότεροι φιλόσοφοι κατέφευγαν στις αποικίες, επειδή τους κυνηγούσαν, προτιμούσαν τις κοινωνίες των νέων πολιτειών και αποικιών όπου άκμαζαν οι νέες ιδέες, κυρίως στην Κάτω Ιταλία, στη Σικελία, κλπ.

Συνήθως δεν συμβάδιζαν με το αθηναϊκό ή το σπαρτιατικό κράτος.

Όλοι ανεξαιρέτως οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι ήταν πάρα πολύ παράξενοι άνθρωποι, τύποι, εκκεντρικοί, πολυσχιδείς και πολυμαθείς ιδιότροποι, παρεξηγημένοι μεγαλοφυΐες, απόλυτα πρωτοποριακοί και μεγάλοι επαναστάτες, στη θεωρία ή στην πράξη.

Αν κυκλοφορούσαν σήμερα ανάμεσα μας, όλοι θα τους θεωρούσαν είτε τρελούς, είτε γραφικούς, είτε μυστηριώδες, είτε επικίνδυνους αιρετικούς, είτε ανατρεπτικούς, είτε τελείως ακατανόητους τύπους, μάγους, μυστικιστές, τρελούς επιστήμονες, ευφάνταστους συγγραφείς, ονειροπαρμένους και τελείως φευγάτους καλλιτέχνες!!!!

Κανένας δεν θα τους παραδεχόταν αν ήταν σύγχρονοι μας, όπως τους παραδέχονται τώρα που είναι αρχαίοι και κλασικοί.

Πίστευαν σε πολύ παράξενα πράγματα, είχαν τελείως παράδοξες ιδέες, απαράδεκτες για την εποχή τους (συχνά και για τη δική μας), οι περισσότεροι ήταν κοσμοπολίτες, εξόριστοι ή αυτοεξόριστοι, περιηγητές, παράξενοι διανοητές, ήταν εναντίον της κοινωνίας στη μορφή που ξέρουμε, της θρησκείας, των λαϊκών και των δημοφιλών πεποιθήσεων, πίστευαν σε ουτοπίες και σε δικές τους επινόησης κοινωνικά, πολιτικά και φιλοσοφικά συστήματα .

Ήταν αληθινοί άνθρωποι, ενώ όλοι γύρω τους ήταν ανθρωπάρια!!!

Δεν συνέθεσαν το έργο τους βάσει κάποιου επίσημου ελληνικού πολιτισμού ή επηρεασμένοι από το κύριο σώμα του, αλλά από προσωπική έμπνευση και έρευνα και εξερεύνηση, αμφισβήτηση και περιέργεια, ατομικό στοχασμό και μαθητεία μόνο δίπλα σε προγενέστερους ομοίους τους.

Οι φιλόσοφοι, ήταν όντως μετρημένοι στα δάκτυλα, και ναι ήταν ενάντια στο κατεστημένο, που κατά μια άποψη, γνώριζαν τους σκοπούς των μυστηρίων και τις επιρροές του.

Προσπάθησαν να μιλήσουν ή να αποτρέψουν τις "φιλοσοφικές" απόψεις της άρχουσας τάξης, αυτός ήταν και ο λόγος που διώχθηκαν ή αυτοεξορίστηκαν ή αναγκάστηκαν να δημιουργήσουν τις δικές τους φιλοσοφικές μαθησιακές κοινότητες.

Κανείς δεν μπορεί πλέον σήμερα να μην υποκλιθεί στο τεράστιο έργο τους, που πολεμήθηκε τόσο στην εποχή τους, όσο και αργότερα, είτε από εξωτερικούς είτε από εσωτερικούς παράγοντες!!!

Η φιλοσοφία δεν αφορά κάποιον προεκλογικό λόγο που θα εκφραστεί επί άμβωνος ή μπαλκονιού ή εξέδρας.

Η φιλοσοφία για να εκφραστεί, να γίνει κατανοητή και να εξελιχθεί εμπλουτισμένη με άλλες σοφές απόψεις ή ορθολογιστικές σκέψεις, μπορεί να γίνει μόνον μέσα σε στενά πλαίσια έχοντας απαραίτητα την κοινή πρόθεση, σκοπό, ενδιαφέρον και δυνατότητα εκ μέρους των συνεργαζομένων μελών.

Να περιλαμβάνει άτομα που είναι σε θέση να εκφράσουν λογικές φιλοσοφικές πάντοτε απόψεις ή αντιπαραθέσεις.

Η Ελληνική φιλοσοφία δεν καταστράφηκε από τους φιλοσόφους της, αλλά από την ίδια την άρχουσα τάξη και τις κρυφές μυστικές οργανώσεις της , που κρατώντας τον κόσμο σε άγνοια "ως τάχατε ανίκανοι να κατανοήσουν "βαθύτερα" νοήματα" προτιμούσαν να κρατούν τον κόσμο στην άγνοια, την δεισιδαιμονία και στην διανοητική ατροφία , παρά να ανοίξουν τις πόρτες τους για μια πιο ευρεία μάθηση!!!

Αυτή η ίδια η άρχουσα τάξη, που σκότωσε τον Σωκράτη, επειδή δεν της άρεσε που διεύρυνε τους νόες των νέων της εποχής, με πρόσχημα το ανάλγητο την σπορά "των καινών δαιμονίων" !!

Αυτές οι κρυφές ομάδες που μέχρι σήμερα, ταλανίζουν την ανθρωπότητα, με άλλες ονομασίες και παρόμοιους σκοπούς!!

ΚΑΙ ΜΙΑ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΗ :

Η ΓΝΩΣΗ δεν προέρχεται από παρθενογένεση ή από κάποιον κάποτε, αλλά είναι σωρευτικό αποτέλεσμα πολλών εγκεφάλων πολλών λαών της ιστορίας και προϊστορίας.

Η συνεισφορά λοιπόν των Ελλήνων δεν είναι ότι αυτοί γέννησαν τα πάντα στην φιλοσοφία και τον πολιτισμό αλλά εκτός από την πρωτότυπη σκέψη που και αυτοί δημιούργησαν, ήταν οι κορυφαίοι που συνέθεσαν την γνώση σε πανανθρώπινες αξίες!!!

Γι' αυτό, το μοντέλο ζωής που επεκράτησε οριστικά και αμετάκλητα παγκοσμίως δεν είναι ούτε Κινεζικό, ούτε Ασσυριακό, ούτε Βαβυλωνιακό ούτε Αιγυπτιακό ούτε καν το μεταγενέστερο των Ελλήνων Ρωμαϊκό, αλλά καθαρά Ελληνικό!!!!!

Και αυτό δεν είναι εθνικισμός γιατί δεν προβάλλεται ούτε επεβλήθη από Έλληνες αλλά υιοθετήθηκε αυτοβούλως και αναγνωρίζεται διεθνώς.

Η διάθεση μετροέπειας και σεμνότητας που πρέπει να έχουμε και καλώς έχουμε ώ παίδες Ελλήνων, δεν πρέπει να μας οδηγεί ανόητα και σε απαξίωση της ανώτερης πράγματι συνολικά προσφοράς της Ελληνικής διανόησης!!!!

 

Γεωργιος Λαχανας 

Ενώ είμαστε το πλουσιότερο κράτος με άφθονο πλούτο, είμαστε οι φτωχότεροι της Ευρώπης - ΠΟΙΟΣ ΜΑΣ ΦΤΑΊΕΙ ; Γράφει ο Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης Αμφικτύων

 

Για ό,τι στραβό και ανάποδο συμβαίνει στη χώρα μας συνήθως μας φταίνε οι κακοί ξένοι. Μόνο εμείς δεν φταίμε. Όχι ότι είναι  καλοί  οι ξένοι. Κάθε άλλο . Όλοι φροντίζουν-και καλώς πράττουν- για  τα συμφέροντα τους. Μακάρι να τους μιμούμεθα και εμείς.

Στην φτώχεια    ανήκουν  δύο κατηγορίες : α/ Οι πρώτοι που υποφέρουν από το μυαλό τους και β/ Αυτοί που υποφέρουν εξαιτίας της τύχης τους. Και την μεν φτώχεια που οφείλεται στην τύχη μπορεί κάποιος να την θεραπεύσει με την εργασία του, με την αυτάρκεια,  ή με βοήθεια από συνανθρώπους του.

Την άλλη κατηγορία που πένονται από το μυαλό τους δεν μπορεί κανείς να την θεραπεύσει . Συνεχώς περιφέρονται ζητιανεύοντας ψίχουλα , ενώ οι άλλοι ούτε ψίχουλα ζητούν ούτε μπουκιά. Πέφτουν και ξανασηκώνονται και συνεχίζουν

Αυτό συμβαίνει εδώ και αιώνες στη χώρα μας . Ενώ είμαστε το πλουσιότερο κράτος με άφθονο πλούτο: Γεωργία, αλιεία, ηλιακή ενέργεια –λίμνες υδρογονανθράκων, γεωθερμία, όρη  για κτηνοτροφία, ορυκτό πλούτο, ως και σπάνιες γαίες, διαθέτουμε ακόμη τα πιο εύστροφα και ευρηματικά μυαλά και έναν ανθηρό απόδημο Ελληνισμό,  είμαστε οι φτωχότεροι της Ευρώπης     Παρ’ όλα αυτά συνεχώς μας φταίνε οι ξένοι που μας αδικούν, μας εκμεταλλεύονται, μας χρεώνουν κ.α . Είναι και αρκετοί που πιστεύουν ότι φταίνε και οι πολιτικοί μας που άγρια μας εκμεταλλεύονται σε συνεργασία με τους ξένους προς ίδιον όφελος    . Δεν θα ασχολούμαστε με τους οπαδούς και το «ποίμνιο» που βελάζει  διότι αυτοί δεν έχουν μυαλό.

Οι άλλοι όμως που βλέπουν την αιτία της κακοδαιμονίας μας γιατί δεν τολμούν όλοι μαζί να αλλάξουμε την ιδιότυπη ανίκανη «μαφία» που μας κυβερνά διαχρονικά; Ενώ βλέπουν ότι  κάθε κυβέρνηση αντιγράφει την  προηγούμενη και τίποτα  στον τόπο δεν αλλάζει . Ως και της Τουρκίας έχουν γίνει υποζύγια προς χάριν του οικογενειακού τους συμφέροντος .

Ενώ η Τουρκία μέσα σε 20 χρόνια έκανε τεράστια άλματα με μια καλή ηγεσία , εμείς καταχρεωμένοι, φοβισμένοι και τελευταίοι , ζητιάνοι στην Ε.Ε με το χέρι απλωμένο  .

 Πότε επιτέλους θα χρησιμοποιήσουμε το μυαλό( κοινή λογική) να αλλάξουμε αυτούς που μας κυβερνούν με πατριώτες ;

* Αμφικτύων   ο Υποστράτηγος ε.α Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης

Συγγραφεύς, Μέλος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών

 amphiktyon@gmail.com
http://amphiktyon.blogspot.com/
http://amphiktyon.org

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΘΙΜΟΤΥΠΙΑΣ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΙΩΝ

 

ΠΕΡΙ ΤΗΣ ΕΘΙΜΟΤΥΠΙΑΣ ΤΩΝ ΘΕΟΦΑΝΙΩΝ - Ὅμως ἡ ἱστορία αὐτὴ θυμίζει «τυχαίως» γεγονότα ποὺ γράφονται στὰ ἀρχαῖα κείμενά μας, πολὺ πρὶν οἱ Ἕλληνες ἀναγκασθοῦν βιαίως νὰ ἁσπασθοῦν αὐτὲς τὶς νεότευκτες γιὰ τὴν μακραίωνη ἱστορία των, ἱστοριοῦλες ποὺ ἀναφέρονται στὰ Εὐαγγέλια.

Λογική Ετύμου

Λέγουν οἱ χριστιανοὶ πὼς κατὰ τὰ Θεοφάνια ἑορτάζεται ἡ βάπτισις τοῦ Ἰησοῦ στὸν Ἰορδάνη ποταμὸν ἀπὸ τὸν Ἰωάννη τὸν Πρόδρομον/ Βαπτιστήν, ὁ ὁποῖος ἦταν ὁμήλικος τοῦ Ἰησοῦ κατὰ ἕξι μῆνες μόνον μεγαλύτερος, καὶ ἐπειδὴ ἔχει θεσπίσει ἡ Ἐκκλησία αὐθαιρέτως τὴν γέννησιν τοῦ Ἰησοῦ τὴν 25η Δεκεμβρίου (ὥστε νὰ συμπίπτει μὲ τὴν «γέννησιν» τοῦ Ἡλίου, ἤτοι τὴν ἀρχὴ τοῦ χειμερινοῦ ἡλιοστασίου), ἐθέσπισαν καὶ πάλι αὐθαιρέτως τὴν γέννησιν τοῦ Ἰωάννου, ἕξι μῆνες νωρίτερα -στὶς 24 Ἰουνίου-, ὥστε νὰ συμπίπτει μὲ τὶς πρῶτες ἡμέρες τοῦ... θερινοῦ ἡλιοστασίου. Μάλιστα διόλου τυχαίως ἡ τελευταία ἑορτὴ ὠνομάσθη τοῦ «Ἁγίου Ἰωάννου τοῦ... Φανιστοῦ» (< φαίνω =λάμπω, ὅπως τὸ φῶς τοῦ Ἡλίου), ὅπου ἀκολουθῶνται ἔθιμα τὰ ὁποῖα θυμίζουν διονυσιακὲς τελετές*1 καὶ εὐχαριστίες στὸν Ἀπόλλωνα-Ἥλιον, ποὺ φαίνει/φωτίζει τὰ πάντα, βλ. Ἀπολυτίκιον/Κοντάκιον Φώτων-Θεοφανίων.

Ὠνομάσθησαν δὲ «Θεοφάνια» διότι τὴν ὥρα τῆς βαπτίσεως τοῦ Ἰησοῦ λέγουν πὼς ἐνεφανίσθη ὁ Θεός, ἡ φωνή του γιὰ τὴν ἀκρίβεια, ὁμοῦ μετὰ τοῦ Ἁγίου πνεύματος, τὸ ὁποῖον ἐνεφανίσθη ἐν εἴδει περιστέρας καὶ φυσικῶς παρὼν ἦταν καὶ ὁ Ἰησούς· ἐν όλίγοις ἦταν παροῦσα στὴν βάπτισιν ὁλόκληρη ἡ Ἁγία Τριάς. Γιὰ ὅλα αὐτὰ ἐθεσπίσθη αὐθαιρέτως καὶ πάλι τὴν 6η Ἰανουαρίου*3 κάθε χρόνου νὰ ἑορτάζονται τὰ Θεοφάνια, ὅτε καὶ βαπτίζεται σταυρὸς ἐντὸς τῶν ὑδάτων πρὸς ἐπίτευξιν καθαγιάσεως καὶ ἐξαγνισμοῦ τῶν.

Ὅμως ἡ ἱστορία αὐτὴ θυμίζει «τυχαίως» γεγονότα ποὺ γράφονται στὰ ἀρχαῖα κείμενά μας, πολὺ πρὶν οἱ Ἕλληνες ἀναγκασθοῦν βιαίως νὰ ἁσπασθοῦν αὐτὲς τὶς νεότευκτες γιὰ τὴν μακραίωνη ἱστορία των, ἱστοριοῦλες ποὺ ἀναφέρονται στὰ Εὐαγγέλια. Γεγονότα ποὺ ἀνάγονται στὴν πρὸ χριστιανισμοῦ ἐποχή, τότε ποὺ γιὰ χιλιετίες οἱ κακοὶ «Ἐθνικοί» τὸν δαίμονα (=θεόν) τὸν ἀντιλαμβάνονταν διὰ τῆς φιλοσοφίας καὶ ὄχι διὰ τῆς ἀλόγου πίστεως, ὅταν ἀκόμα δὲν τοὺς εἶχαν γαλουχήσει πὼς προήρχοντο ἀπὸ τοὺς ἑβραϊκοὺς κόλπους τῶν πολὺ μεταγενεστέρων ἱστορικῶς ἀπατεώνων, νομάδων, ἀθίγγανων, ἀνωμάλων, παραδοπίστων, οἱ ὁποῖοι ἀναπόδεικτα «γνώριζαν καὶ ἐφηῦραν τὰ πάντα» καὶ προφανῶς τὴν εποχὴ ποὺ οἱ φυσιολάτρεις καὶ ἰδεολάτρεις Ἕλληνες πέθαιναν ἐλεύθεροι καὶ ὑψαύχενες γιὰ τὰ ἰδανικὰ καὶ τὶς ἀξίες τους, κι ὄχι ὡς δοῦλοι κι ἀναθρεμμένοι μὲ τὸν φόβον τῆς κολάσεως, οὔτε ἀναμένοντας τὸν ἔπαινον ὑποτακτικότητός τους, τὸν παράδεισον· ὅταν ἐκινοῦντο μὲ βάσιν τὴν ἀρετὴ καὶ τὸ Ἀγαθόν καὶ ἀντιμετώπιζαν τὸν ἀδελφόν τοῦ Ὕπνου, τὸν Θάνατον, ὄχι ὡς τιμωρία καὶ μέγιστον κακόν, παρὰ ὡς φυσικὴ ἐξέλιξιν, ποὺ ὅταν τὸν συναντοῦσαν, ἔπρεπε νὰ ἔχουν φτάσει στὸ πνευματικόν τους ἀπόγειον.

Ἄς ἀνατρέξουμε λοιπὸν σὲ ἐκεῖνες τὶς ἐποχές, ὅταν οἱ Ἕλληνες σήκωναν τὸ βλέμμα καὶ τὰ χέρια στὸν οὐρανόν γιὰ νὰ εὐχηθοῦν, γιὰ νὰ γίνουν κατανοητὲς οἱ «συμπτώσεις» μὲ τὰ διδάγματα τῆς χριστιανικῆς ἐποχῆς, ὅτε κατήντησε τὸ μεγαλύτερον μέρος τῶν ἀπογόνων τους νὰ σκύβει τὸ κεφάλι γιὰ νὰ φιλήσει ἀντικείμενα καὶ χέρια μελανοφορεμένων ψυχοσωστῶν. Γράφει λοιπὸν ἐπὶ τοῦ θέματος ἡ Ἄννα Τζιροπούλου Εὐσταθίου :

«Τὰ ἀρχαῖα Θεοφάνια (ἐκ τοῦ θεὸς + φανῆναι), «ἑορτὴ ἐν Δελφοῖς καθ’ ἣν ἐδεικνύοντο εἰς τὸν λαὸν πᾶσαι αἱ τῶν θεῶν εἰκόνες», ἐξακολούθησαν νὰ ὑπάρχουν, ἐλαφρῶς μετηλλαγμένα, εἰς τὰ Ἅγια Θεοφάνεια», Ἡ καταστρ. τῶν ἑλλην. βιβλιοθ., Ἄννα Τζιροπούλου.

Στὰ Θεοφάνια «ἑορτὴ στοὺς Δελφοὺς... ἐδεικνύοντο στὸν λαὸν τὰ ἀγάλματα τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ ἄλλων θεῶν («ὑπὸ Δελφῶν θεοφανίοισι», Ἱστορίαι, 1,51,2, Ἡρόδοτος)», LSJ. Ὁ Παυσανίας στὸ «Ἑλλάδος Περιήγησις» (Μεσσηνιακά, 33, 1) κάνει ἀναφορὰ στὸ λουτρὸν τοῦ Διὸς ἀπὸ τὶς νύμφες Νέδα καὶ Ἰθώμη, ποὺ μάλιστα ἔδωσαν καὶ τὸ ὄνομά τους στὸ ὁμώνυμον ποταμὸν καὶ ὄρος ἀντιστοίχως τῆς Μεσσηνίας. Γράφει λοιπὸν τὰ ἑξῆς :

«Ἐρχόμενος κανεὶς στὴν κορυφὴ τῆς Ἰθώμης, ἡ ὁποία εἶναι ἀκρόπολις τῶν Μεσσηνίων, θὰ βρεῖ τὴν πηγὴ Κλεψύδρα. Εἶναι ἀδύνατον νὰ καταριθμήσει κάποιος, ὅσον πρόθυμος κι ἄν εἶναι, ὅλους ὅσοι ὑποστηρίζουν πὼς ὁ Ζεὺς ἐγεννήθη καὶ ἀνετράφη σὲ αὐτοὺς/ στὴν πόλιν τους. Τὴν ἴδια παράδοσιν/ λόγον ἔχουν καὶ οἱ Μεσσήνιοι : διότι λέγουν καὶ αὐτοὶ πὼς ὁ θεὸς ἀνετράφη στὴν περιοχή τους, ἡ Ἰθώμη καὶ ἡ Νέδα εἶναι αὐτὲς ποὺ τὸν ἔθρεψαν/ οἱ τροφοί του καὶ ἀπὸ τὴν μὲν Νέδα ἐκλήθη ὁ ποταμός, ἡ ἄλλη, ἡ Ἰθώμη ἔδωσε τὸ ὄνομά -της- στὸ ὄρος. Λέγεται πὼς ΑΥΤΕΣ ΟΙ ΝΥΜΦΕΣ ΤΟΝ ΔΙΑ ΕΛΟΥΣΑΝ ΕΔΩ, ὅταν ἐκλάπη ἀπὸ τοὺς Κουρῆτες λόγῳ τοῦ φόβου -ποὺ ὑπῆρχε- γιὰ τὸν πατέρα του, ΚΑΙ ΤΟ ΟΝΟΜΑ ΤΗΣ ΕΛΑΒΕ Η ΠΗΓΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΛΟΠΗ ΑΥΤΗ ΤΩΝ ΚΟΥΡΗΤΩΝ (πηγὴ Κλεψύδρα < κλέπτω +ὕδωρ)· ἀπὸ τὴν πηγή (μετα)φέρουν κάθε μέρα ὕδωρ στὸ ἱερὸν τοῦ Διὸς τοῦ Ἰθωμάτα».

Στὰ «Ἀρκαδικά» (28,2) δέ, γράφει τὰ ἑξῆς :

«Τὴν δὲ Γόρτυνα διασχίζει ποταμὸς ὁ ὁποῖος ὀνομάζεται Λούσιος ( =λούω) ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ ζοῦν πέριξ τῶν πηγῶν του· σὲ αὐτὸν ἔγινε τὸ λουτρὸν τοῦ νεογέννητου Διός». Ὅσον γιὰ τὸν ἁγιασμὸν τῶν Θεοφανίων ἀλλὰ καὶ γενικότερα, τὰ παραδείγματα τοῦ τελετουργικοῦ ἐξαγνισμοῦ πρὶν ἀπὸ κάθε εὐχαριστία στὸν θεὸν ποὺ ἔχουν διασωθεῖ στὴν γραμματεία μας, ἐπεξηγοῦν τὴν γενικοτέρα πεποίθησιν ποὺ εἶχαν γιὰ τὸν σεβασμὸν ἀπέναντι στὰ θεῖα.

Εἶναι γνωστὸν ἄλλωστε πὼς εὐχόμενοι στὸν θεόν, σήκωναν ψηλὰ τὸ χέρι τους, ἐξ οὗ καὶ ἄρα ( =ἡ προσευχή, < αἴρω =σηκώνω), ἀφοῦ πρῶτα εἶχαν νίψει καλὰ τὰ χέρια τους [συνήθεια ποὺ παρέμεινε στοὺς καθολικούς, οἱ ὁποῖοι ἐντὸς τῶν ναῶν τους ἔχουν νιπτήρα/ ἁγιαστήρα, ὅπου βάπτουν ( =βυθίζουν) τὰ δάχτυλά τους κατὰ τὴν εἴσοδον]. Σπουδαῖον παράδειγμα ὁ Εὐχίδας ποὺ διήνυσε τὴν ἀπόστασιν Πλαταιές- Δελφοί- Πλαταιὲς ἐντὸς ὀλίγων ὡρῶν, μόνον καὶ μόνον γιὰ νὰ φέρει καθαρὸν πῦρ ἀπὸ τὸ ἱερὸν τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ να μπορέσει νὰ γίνει ἡ εὐχαριστία στὸν θεὸν γιὰ τὴν νίκη μας στοὺς Μηδικοὺς πολέμους :

«Ὁ Εὐχίδας, «ὑποσχόμενος τάχιστα κομιεῖν τὸ παρὰ τοῦ θεοῦ πῦρ». Ἔφθασε εἰς τοὺς Δελφοὺς ὅπου «ἁγνίσας τὸ σῶμα καὶ περιρρανάμενος ( =ΕΞΑΓΝΙΣΤΗΚΕ ΜΕ ΗΓΙΑΣΜΕΝΟΝ ΥΔΩΡ, ἡ ὁποία συνήθεια ἔγινε…«ἁγιασμός» ), ἐστεφανώσατο δάφνῃ, καὶ λαβὼν ἀπὸ τοῦ βωμοῦ τὸ πῦρ, δρόμῳ πάλιν εἰς τὰς Πλαταιὰς ἐχώρει καὶ ἐπανῆλθε πρὸ ἡλίου δυσμῶν, κατανύσας ( =διανύσας) τῆς αὐτῆς ἡμέρας χιλίους σταδίους...καὶ τὸ πῦρ παραδοὺς ἔπεσε καὶ μετὰ μικρὸν ἐξέπνευσεν», Ἡ καταστρ. τῶν ἑλλην. βιβλιοθ., Ἄννα Τζιροπούλου

Θὰ ἐθεωρεῖτο ματαία ἡ προσπάθειά του καὶ ὁ κόπος του ἄν δὲν ἦταν καθαρὸς/ ἐξαγνισμένος μὲ τὸ ἱερὸ ὕδωρ τῆς Κασταλίας πηγῆς τῶν Δελφῶν. Ἀκόμη διάφορα ἔθιμα καὶ τελετουργίες αὐτὴν τὴν ἡμέρα θυμίζουν καὶ τὶς ἑορτὲς πρὸς τιμὴν τῆς Ἀθηνᾶς, τὰ Καλλυντήρια καὶ τὰ Πλυντήρια. Κατὰ τὶς ἑορτὲς αὐτὲς ἐπλένετο καὶ ἐκαλλύνετο τὸ ξόανον, τὸ πέπλον καὶ τὰ κοσμήματα τῆς Ἀθηνᾶς Πολιάδος στὴν Ἀκρόπολιν, ἀπὸ τὶς ἱερὲς παρθένες, τὶς Λουτρίδες. Πρώτα καθάριζαν τὸ ἱερὸν καὶ ὕστερα, κατὰ τὴν διάρκεια τῶν Πλυντηρίων, οἱ Πραξιεργίδες ἔπαιρναν τὸ ξόανον καὶ τὸ ἑτοίμαζαν γιὰ τὸν καθαρμόν του στὰ ὕδατα τοῦ Φαλήρου. Ἐπειδὴ τὸ ἄγαλμα ἔλειπε ἀπὸ τὸν ναόν του, ἐθεωρήθη πὼς ἡ πόλις ἔμενε ἄνευ προστασίας τῆς θεᾶς καὶ ἄρα ἦταν ἀποφρὰς ἡμέρα, ὁπότε δὲν ξεκινοῦσε καμμία μεγάλη ἐπιχείρησις. Τὴν πομπὴ ἀκολουθοῦσαν μεταξὺ ἄλλων δαδηφόροι καὶ κανηφόροι μὲ ἡγητηρίες (δέσμες ἀπὸ ἀποξηραμένα σύκα, εἰς ἀνάμνησιν τῆς εὑρέσεως τῶν σύκων, ποὺ τὴν θεωροῦσαν δεῖγμα πολιτισμοῦ).

Τὸ ἄγαλμα τὸ βουτοῦσαν προσεκτικῶς στὸ θαλασσινὸν νερόν καὶ ἔτσι ἐπετυγχάνετο ὁ ἐξαγνισμός. Λόγῳ τῶν ἐξαγνιστικῶν ἰδιοτήτων τοῦ θαλασσινοῦ νεροῦ, σὲ πολλὰ μέρη τῆς Ἑλλάδος τελοῦν ἀκόμα τὰ «Πλυντήρια», ὑπὸ τὴν μορφὴ τοῦ χριστιανικοῦ δόγματος πλέον ὅμως. Στὴν Λέσβον γιὰ παράδειγμα παίρνουν νεροκολοκύθες καὶ ἀφοῦ μαζέψουν νερὸ ἀπὸ τὴν θάλασσα, βαπτίζουν ἐντός του βαμβάκι καὶ καθαρίζουν μὲ τὸ «καθαγιασμένον διὰ τοῦ σταυροῦ» ὕδωρ, τὰ εἰκονίσματα. Καθ' ὅλην τὴν διαδικασία δὲν ὁμιλοῦν, ἐξ οὗ καὶ ὠνομάσθη τὸ ἔθιμον «τοῦ ἀλάλου νεροῦ». Σὲ ἄλλα μέρη ἐμβαπτίζουν ἐντὸς τῶν θαλασσῶν τὰ ἐπαγγελματικά τους ἐργαλεῖα, εἰκόνες, ἤ ὅ,τι θέλει ὁ καθένας νὰ καθαγιαστεῖ, ὥστε νὰ ἐξαγνιστεῖ καὶ νὰ τοῦ ἀποδώσει καλλίτερα ἀποτελέσματα. Στὴν Λευκάδα ἐμβαπτίζουν στὰ ὕδατα τῆς θαλάσσης πορτοκάλια καὶ γενικῶς δίνουν εὐχὲς σὲ ὅλη τὴν Ἑλλάδα τὴν ἡμέρα αὐτή, γιὰ μιᾶ καλὴ σοδειά καὶ ἀφθονία ἀγαθῶν.

...

Ἡ δὲ «Ἁγία Τριάς-Πατήρ, Υἰὸς καὶ Ἀθηνᾶ-Σοφία, γεννηθεῖσα ἐκ τῆς κεφαλῆς/πνεύματος τοῦ πατρὸς Διός», ποὺ κατέληξε «Πατήρ, υἰός καὶ ἅγιο πνεῦμα», ἀποτελεῖ ἀρχαιοτάτη πεποίθησιν τῶν Ἑλλήνων ( βλ. «Ζεῦ τε πάτερ καὶ Ἀθηναίη καὶ Ἄπολλον», Ἰλιάς, Δ', 288 καὶ γενικῶς φιλοσοφικὴ θεώρησιν Πλάτωνος, Ἀριστοτέλους, Στωικῶν, Πλουτάρχου, Λουκιανοῦ, Χρησμὸν Πυθίας «Θεὸς οὐράνιος, φῶς τριλαμπές», Ὀρφικὴ φιλοσοφία κλπ). Ἡ δὲ προσωποποίησις τοῦ ἁγίου πνεύματος σὲ ὄρνιν-πέλεια, ἤτοι περιστέρα, περιγράφεται ἐπίσης προηγουμένως στὴν γραμματεία μας, ὅταν ἡ Ἀθηνᾶ συχνᾶ-πυκνᾶ μεταμορφώνεται σὲ ὄρνιν ( «Ἵπτατο ὄρνις ὡς, ἀνοπαία», Ὀδύσσεια, α' 320, Ὅμηρος).

Πέλειες/ Πελειάδες ( =Περιστέρες) ἐλέγοντο οἱ ἱέρειες τῆς Δωδώνης, ποὺ προφήτευαν, ποὺ ἔλεγαν χρησμούς, «οὓς ἐκ Διὸς» ἐνεπνέοντο. «ἡ μὲν χρυσῆ πέλεια ἔτ᾽ ἐπὶ τῆς δρυὸς ἐν λογίοις ἡ σοφὴ καὶ χρησμοί, οὓς ἐκ Διὸς ἀναφθέγγεται», Εἰκόνες, Α', βιβλ. Β', παρ. λγ', Φιλόστρ. Νερβ. «πλὴν ὅσον ἐκεῖ μὲν ἐπὶ δρυὸς ἱερᾶς (πέλεια) καθεζομένη θεσπιῳδεῖν ἐλέγετο», Ῥωμ. ἀρχαιολ., Α', 14,5, Διονύσιος Ἁλικαρνασσεύς. Ἡ Ἀθηνᾶ κατέληξε «Ἅγιο Πνεῦμα» καὶ γι' αὐτὸ στὰ Θεοφάνια σήμερα ἀπελευθερώνουν συμβολικῶς περιστέρια.

 

*1 Σχετικῶς μὲ τὶς προαναφερθεῖσες παρεφθαρμένες διονυσιακὲς τελετές, βλ. ποντιακούς Μωμογέρους ( < Μῶμος, υἰὸς τῆς Νυκτός καὶ προσωποποίησις τοῦ σκώμματος, τοῦ μώμου καὶ τῆς εἰρωνείας), ποὺ ἐνδύονται μὲ προβιὲς καὶ χορεύουν ὡς σάτυροι, χτυπώντας τύμπανα· ὁμοίως τὰ Ραγκουτσάρια-Λουγκατζάρια-Κουδουνοφόροι-Ἀράπηδες, ὅπου οἱ ἄνθρωποι χορεύουν ὡς Σάτυροι, φορώντας προβιὲς ζώων καὶ μεταλλικὰ κουδούνια, ποὺ θυμίζουν τὴν φορεσιὰ τῶν Σάβων καὶ τῶν ἱερέων στὶς βακχικὲς τελετὲς ποὺ περιγράφει ὁ Πλούταρχος στὰ «Συμποσιακά», -Δ', -.

Σὲ πολλὰ μέρη τῆς Ἑλλάδος μάλιστα ἀνάπτουν καὶ φωτιές, ποὺ θυμίζουν καθαρμούς καὶ φωτίζουν ὡς τὸ πῦρ τοῦ Ἡλίου τὴν νύχτα, ὥστε νὰ «ἐξαγνίσουν τὸ κακόν», χρησιμοποιώντας πολλὲς φορὲς γιὰ προσάναμμα τὰ «μαγιάτικα στεφάνια», τὰ ὁποῖα κι αὐτὰ ἀνάγονται στὰ στεφάνια εἰρεσιώνης ποὺ τὰ κρεμοῦσαν μετὰ τὰ Πυανέψια στὶς θύρες τους, σύμφωνα μὲ ἕναν παλαιὸν χρησμόν καὶ τὰ ὁποῖα στεφάνια πέρασαν στὴν «Πρωτομαγιά», κατάλοιπον τῶν Ἀνθεστηρίων, ἄλλης ἑορτῆς τῶν Ἑλλήνων πρὸς τιμὴν τοῦ Διονύσου.

Ἀλλοῦ ἀναβιώνει τὴν καθιερωθεῖσα ἡμέρα τῶν χριστιανικῶν Θεοφανίων μιᾶ παραλλαγὴ τῆς εἰρεσιώνης*2, ὅτε στολίζονται κλαδιὰ κυπαρίσσων (τῶν κατ' ἐξοχὴν συσχετιζομένων δέντρων μὲ τὴν ψυχή) μὲ εἴρινες κορδέλες καὶ καρπούς διαφόρων δέντρων, ὅπως ἐσπεριδοειδῆ, σύκα (βλ. Πλυντήρια) ἤ καὶ ὄσπρια, ὅπως ἐγίνετο κατὰ τὰ Πυανέψια*2, ἑορτὴ τῶν Ἑλλήνων ποὺ ἐθεσπίσθη ἀπὸ τὸν Θησέα, πρὸς τιμὴν τοῦ Ἀπόλλωνος. Μέχρι σἠμερα σὲ διάφορα μέρη τῆς Ἑλλάδος ψήνουν ὄσπρια (στὶς μέρες μας ἀποκαλοῦνται «φωτοκόλλυβα-παλληκάρια-πολυσπόρια») καὶ τὰ σκορποῦν.

Ἀλλοῦ οἱ κληδόνες ( =οἰωνοί, χρησμοί, μαντικὲς φωνές/ Κληδών= προσωποποίησις τῆς φήμης, κληδόνος) τοῦ Ἀπόλλωνος κατέληξαν στὸ ἔθιμον ποὺ ἀπεκλήθη «τῆς Κληδόνος» ἤ ἀλλοιῶς τοῦ «ἀμιλήτου νεροῦ», ὅπου νεαρὲς κοπέλες ἀκολουθοῦν ἕνα τελετουργικὸν ποὺ ἀπαιτεῖ ἀφωνία καὶ ἀστρικὴ συνέργεια, ὥστε νὰ τοὺς ἀποκαλυφθεῖ ὁ μέλλων σύζυγός τους.

*2 Ἡ ἱστορία τῆς εἰρεσιώνης σχετίζεται μὲ τὸν Ἀπόλλωνα καὶ τὴν ἑορτὴ πρὸς τιμήν του (καὶ τῆς ἀδελφῆς του, Ἀρτέμιδος) τὰ Πυανέψια. Σύμφωνα μὲ τὸν μῦθο, ὁ Θησεὺς ξεκινώντας τὸ ταξίδι του γιὰ τὴν Κρήτη, ὅπου θὰ σκότωνε τὸν Μινώταυρο, σταμάτησε στὴν Δῆλον καὶ ἔκανε θυσία στὸν Ἀπόλλωνα, ὅπου τοῦ ὑποσχέθηκε πὼς θὰ τοῦ προσέφερε κλαδιὰ ἐλιᾶς σὲ περίπτωσιν ποὺ νικοῦσε. Ὁ Θησεὺς ἐκπλήρωσε τὴν ὑπόσχεσίν του, ἀλλὰ ἐπειδὴ στὸ καράβι δὲν εἶχαν ἀπομείνει προμήθειες, μάζεψε ὅ,τι μποροῦσε (ὄσπρια) καὶ ἔκανε μία «φασολάδα» θὰ λέγαμε.

«Πυανεψιῶνος δὲ ὅτι τὰ πυανέψια Ἀπόλλωνι ἄγεσθαι φασί. Δεῖ δὲ φασὶ λέγειν Πυανέψια καὶ τὸν μῆνα Πυανεψιῶνα, πύανα γὰρ ἔψουσι ἐν αὐτοῖς καὶ ἡ εἰρεσιώνη ἄγεται», λεξικὸν Σουΐδα. Ὁ Πλούταρχος γράφει γιὰ τὴν ἑορτὴ στὸν «Θησέα», (22,4) «Τὴν δὲ εἰρεσιώνην ἐκφέρουσι κλάδον ἐλαίας ἐρίῳ μὲν ἀνεστεμμένον, ὥσπερ τότε τὴν ἱκετηρίαν, παντοδαπῶν δὲ ἀνάπλεων καταργμάτων διὰ τὸ λῆξαι τὴν ἀφορίαν, ἐπᾴδοντες».

Ἔβραζαν ὄσπρια μαζί μὲ κριθάρι ἐκείνη τὴν ἡμέρα, ἔκαναν πομπὴ στὸν ναὸ τοῦ Ἀπόλλωνος καὶ στόλιζαν τὴν εἰρεσιώνη (κλαδὶ ἐλιᾶς ἤ κλαδὶ δάφνης, τὸ ὁποῖον ἔλεγαν κορυθάλη) στολισμένη μὲ εἴρινες κορδέλες καὶ δίπυρα ἀπὸ μέλι, οἶνον καὶ λάδι -τὸ ἀντίστοιχο σήμερα χριστουγεννιάτικο δέντρο- ὡς ἰκετηρία στὸν Ἀπόλλωνα ποὺ τοὺς προσέφερε μία καλή σοδειά. Κατὰ τὴν διάρκεια τῆς ἑορτῆς τὰ παιδιὰ γυρνοῦσαν ἀπὸ πόρτα σὲ πόρτα κρατώντας τὴν εἰρεσιώνην, ψάλλοντας τὸ ὁμώνυμο τραγούδι, ποὺ πίστευαν πὼς προστάτευε τοὺς καρποὺς τῆς γῆς ἀπὸ τὶς ἀσθένειες. Οἱ οἰκοδέσποινες τοὺς ἔδιναν φιλοδωρήματα καὶ κρεμοῦσαν τὴν δικὴ τους εἰρεσιώνη στὴν ἐξώθυρα, τὴν ὁποία καὶ κρατοῦσαν γιὰ ἕναν χρόνο.

«Ὁ κλάδος ἐλαίας ἔγινε «χριστουγεννιάτικο δένδρο» καὶ μαγιάτικο στεφάνι, ὅπως στὰ Ἀνθεστήρια, τὰ ἔρια… ἔγιναν τοῦφες ἀπὸ μπαμπάκι, οἱ ἐπικρεμάμενοι καρποὶ ἔγιναν οἱ γυαλιστερὲς μπάλλες, οἱ δὲ παῖδες οἱ ᾄδοντες εἶναι τὰ παιδιὰ ποὺ λένε τὰ κάλαντα…

*3 Στὸ ἀττικὸν ἡμερολόγιον ἡ 6η Ἰανουαρίου, ὅτε καὶ ἐμβαπτίζεται στὶς θάλασσες ὁ σταυρός, ἀντιστοιχεῖ μεταξὺ Ποσειδεῶνα, μηνὸς ἀφιερωθέντος στὸν θεὸν τῆς... θαλάσσης, Ποσειδῶνα καὶ στὸ μῆνα Γαμηλιῶνα, ὅτε ἐτελοῦντο καὶ οἱ περισσότεροι γάμοι. Σὲ πολλὲς περιοχὲς τῆς Ἑλλάδος, μέχρι σήμερα, οἱ εὐχὲς καὶ τὰ ἔθιμα τῶν Θεοφανίων σχετίζονται μὲ τὸν γάμον, τὴν συζυγικὴ εὐτυχία, τὴν καρποφορία κοκ.

 

https://newradiofmb.blogspot.com/2024/01/blog-post_6.html