Επειδή σε λίγο, για να επικοινωνήσουμε μεταξύ μας ή για να δούμε τηλεόραση, θα χρειαζόμαστε πτυχίο αγγλικής φιλολογίας, μήπως είναι πιο εύκολο να τα λέμε ελληνικά.
Ακολουθεί κατάλογος των σύγχρονων ξένων λέξεων που μας επιβάλλουν διάφοροι δημοσιογράφοι των Μ.Μ.Ε. με την απόδοσή τους στα ελληνικά.
Αναζήτησε στον πίνακα που ακολουθεί τις ξένες λέξεις
που έχουν εισχωρήσει ανένταχτες στο λεξιλόγιό μας. Προφανώς, δεν είναι
όλες καταγραμμένες!
Διάγραψε, για επαναφορά όλων.
Ο κατάλογος που ακολουθεί περιλαμβάνει κυρίως λέξεις που πρόσφατα μπήκαν στο λεξιλόγιό μας για να αποδώσουν ένα νέο όρο ή ένα νέο προϊόν, αλλά και λέξεις της μόδας με κάποιες από αυτές να αντικαθιστούν τις αντίστοιχες ελληνικές, π.χ. διάθεση-μουντ (mood).
| εκπομπές της ελληνικής τηλεόρασης! | απόδοση στα ελληνικά |
| εξ φάκτορ (x factor) | παράγοντας χ |
| χοτ σιτ (hot seat) | καυτή καρέκλα |
| χοτ σίτις (hot cities) | καυτές πόλεις, μοντέρνες πόλεις |
| σιλκ (silk) | βασιλική επίτροπος |
| μπος (boss) | αφεντικό |
| σελέμπριτι γκέιμ νάιτ (celebrity game night) | Βραδιά παιχνιδιού με διάσημους |
| WORLD PARTY | παγκόσμιο πάρτι |
| HAPPY DAY ΣΤΟΝ ALPHA | ευτυχισμένη ημέρα στον Άλφα |
| STARS SYSTEM | Αστρολογική Εκπομπή |
| ALPHA NEWS | Δελτίο ειδήσεων του άλφα |
| τζόι ιτς ινσάιντ γιου (joy it's inside you) | Η χαρά είναι μέσα σου |
| τζόιν (join) τζόιν ας (join us) |
συμμετέχω, παίρνω μέρος, συμμετοχή ελάτε μαζί μας, ελάτε στην παρέα μας |
| γιορ φέις σαουντς φαμίλιαρ (your face sounds familiar) |
η φάτσα σου μου ακούγεται γνωστή το πρόσωπό σου ακούγεται οικείο |
| βόις (voice) | φωνή |
| τζαστ δε του οβ ας (Just The Two Of Us) | μόνο οι δυο μας |
Λίγα λόγια παραπάνω, έτσι σαν τεκμηρίωση:
Έχει καταντήσει αρκετά κουραστικό να ακούς συνέχεια ξένες λέξεις που δεν καταλαβαίνεις καλά καλά τη σημασία τους και να τις χρησιμοποιείς στο περίπου. Για παράδειγμα, έχετε σκεφτεί ποτέ πόσοι άνθρωποι λένε κομπιούτερ εννοώντας το χειριστήριο της τηλεόρασης! Δεν έχει καμία σχέση η λέξη (σημαίνον) με το αντικείμενο που προσδιορίζει η λέξη (σημαινόμενο). Βέβαια απέκτησε μια σχέση, βγάζουν νόημα αυτοί που τη χρησιμοποιούν, αλλά δεν παύει να λέμε μια ανοησία! Από την άλλη οι περισσότεροι χρησιμοποιούν τη λέξη τηλεκοντρόλ, που κι αυτή στο μισό της είναι ελληνική και στο άλλο μισό ξενική.
Σκεφτήκατε ποτέ πόσοι άνθρωποι μεγάλης ηλικίας δεν ξέρουν αγγλικά ή κάποια άλλη ξένη γλώσσα; Κι όμως είναι υποχρεωμένοι από τα σημερινά Μ.Μ.Ε. να ακούν όλες αυτές τις ξένες λέξεις, χωρίς να τις καταλαβαίνουν. Άραγε, αναρωτιέμαι, σε ποιους απευθύνονται οι δημοσιογράφοι ή οι διαφημιστές; Μήπως ζούμε στην Αγγλία ή στην Αμερική ή μήπως όλοι οι Έλληνες έχουν πτυχίο αγγλικής. Πόσοι τηλεθεατές καταλαβαίνουν τον τίτλο τηλεοπτικών εκπομπών, όπως survivor, still standing, slam, deal, money drop, shopping star so you think you can dance ή your face sounds familiar; Ούτε να τους προφέρουν δεν μπορούν! Ακόμη και λέξεις που χρησιμοποιούνται τόσο συχνά από τους δημοσιογράφους ή τους ανθρώπους του θεάματος, π.χ. μπάτζετ, μπακγκράουντ, μπακστέιτζ κ.τ.λ. πόσοι τις καταλαβαίνουν; Αν ακούσετε τη γλώσσα που μιλούν οι δημοσιογράφοι στις κουτσομπολίστικες εκπομπές που προβάλλονται το μεσημέρι, θα χρειαστείτε σίγουρα λεξικό. Τώρα τελευταία δε λένε ότι κάποιος είναι στεναχωρημένος ή βρίσκεται σε άσχημη διάθεση αλλά ότι είναι μουντ!
Οι ζώνες τηλεθέασης πήραν κι αυτές ξενικές ονομασίες. Στην κρατική ΕΡΤ θα βρείτε τη ζώνη «doc on ΕΡΤ»! Ή σε άλλο σταθμό η ζώνη μεγάλης τηλεθέασης έγινε πράιμ τάιμ ζόουν. Ακόμη, έχετε δει τους δικτυακούς τόπους των τηλεοπτικών σταθμών; Η ομορφιά/μόδα έγιναν fashion beauty και πάει λέγοντας. Για του λόγου το αληθές δείτε: αντένα (antenna = κεραία), σταρ (star = αστέρι), μέγκα (mega = μέγα = μεγάλο). Ήδη οι ονομασίες των τηλεοπτικών σταθμών είναι ξενικές!
Αλλά, ακόμα κι αν όλοι οι Έλληνες ξέρουν αγγλικά, υπάρχει κανένας λόγος να μη μιλάμε ελληνικά; Υπάρχει κάποιος λόγος που πολλές εκπομπές της τηλεόρασης έχουν αγγλικό τίτλο; Υπάρχει λόγος που διαφήμιση εταιρείας κινητής τηλεφωνίας διαφήμιζε το ντάουν λόαντιγκ, το βίντεο στρίμινγκ, το γκέιμινγκ;
Είμαι πολύ περίεργος πόσοι μαθητές, που υποτίθεται πώς
ξέρουν πέντε αγγλικά, καταλαβαίνουν αυτούς τους όρους. Πολλές φορές δεν
ξέρουν την ακριβή σημασία των περισσότερων λέξεων· απλώς την υποθέτουν,
κάποιες φορές με επιτυχία, πολλές φορές αποτυγχάνοντας. Συμπληρωματικά
κάποιες νέες λέξεις που χρησιμοποιούνται συμβατικά από την τεχνολογία,
π.χ. streaming (ροή) κρύβουν πολύπλοκες έννοιες που ούτως ή άλλως δεν
καταλαβαίνουμε τη σημασία τους, πόσο μάλιστα όταν δε χρησιμοποιούμε την
αντίστοιχη ελληνική λέξη.
(Πρόταση στους εκπαιδευτικούς να δώσουν
ένα φύλλο με κάποιες από τις παραπάνω λέξεις στους μαθητές τους, για να
διαπιστώσουμε τι τελικά καταλαβαίνουν.)
Από την άλλη, βέβαια, οι δάνειες λέξεις σε μια γλώσσα δεν είναι καινούριο φαινόμενο ούτε κακό. Δεκάδες λέξεις που χρησιμοποιούμε στον καθημερινό μας λόγο είναι ξένες λέξεις. Η διαφορά όμως είναι ότι κάποτε οι λέξεις αυτές εντάσσονταν στο κλιτικό σύστημα της γλώσσας, π.χ. παράδεισος, πόρτα, μανάβης, πάρκο κ.ά. Πολλές από τις ξένες λέξεις των προηγούμενων δεκαετιών έμεναν αμετάβλητες, αλλά γράφονταν με ελληνικούς χαρακτήρες, π.χ ασανσέρ ή έδιναν ρήματα και παράγωγες λέξεις, π.χ. σουτ > σουτάρω. Οι σύγχρονες ξένες λέξεις και μένουν αμετάβλητες και οι περισσότερες από αυτές γράφονται με ξένους χαρακτήρες, π.χ. streaming, mobile internet. Και φυσικά, δεν είμαι από αυτούς που φοβούνται ότι θα αλλοιωθεί ο χαρακτήρας της ελληνικής. Όπως δεν αλλοιώθηκε τόσα χρόνια, έτσι δε θα αλλοιωθεί και τώρα. Όπως δεν αλλοιώθηκε, άλλωστε, η αγγλική με τόσες ελληνικές λέξεις στο λεξιλόγιό της. Είναι όμως θέμα αξιοπρέπειας και σεβασμού. Δε χρειάζεται να μαϊμουδίζουμε! Δε χρειάζεται να αποδείξουμε κάτι σε κανένα, γιατί αυτό νομίζω πως προσπαθούν να μας μάθουν να κάνουμε. Πόσο να αντέξει κανείς τη λέξη κόουτς (= προπονητής, καθοδηγητής) που μας ήρθε ουρανοκατέβατη και εκτός από τον αθλητισμό τη χρησιμοποιούμε παντού, όπως στην τηλεοπτική εκπομπή βόις (voice)!
Επειδή η γλώσσα είναι πρωτίστως ακουστική συνήθεια, με τη χρήση των ξένων λέξεων δημιουργείται μια νέα γλωσσική κατάσταση. Συζητώντας με τους μαθητές διαπίστωσα ότι τους φαίνεται εξαιρετικά παράξενο να χρησιμοποιήσουν την αντίστοιχη ελληνική λέξη, π.χ. αντί του τηλεκοντρόλ τη λέξη τηλεχειριστήριο ή χειριστήριο, αντί του λάικ το συμφωνώ, επικροτώ, γιατί έχουν συνηθίσει να τη λένε με την ξένη ονομασία. Έτσι, αναπόφευκτα, γεμίζουμε το λεξιλόγιό μας με ξένες και σε πολλές περιπτώσεις ακατανόητες λέξεις.
Μετά απ' όλα αυτά αναλογίζομαι: δε θα πρέπει να αντισταθούμε με κάποιο τρόπο; δε θα πρέπει να βάλουμε ένα φραγμό σ' αυτόν τον άκριτο μιμητισμό; Οφείλουν οι πνευματικοί άνθρωποι να πάρουν νηφάλια θέση, χωρίς κινδυνολογίες και φανατισμούς; Οφείλουμε όλοι μας να είμαστε αξιοπρεπείς απέναντι στον εαυτό μας. Δε γίνεται από τη μια να καμαρώνουμε που είμαστε Έλληνες και από την άλλη να μαϊμουδίζουμε.
 |
Γραμματική Νέας Ελληνικής Γλώσσας Α', Β' Γ' Γυμνασίου, Σωφρόνης Χατζησαββίδης - Αθανασία Χατζησαββίδου, ΟΕΔΒ, Αθήνα, Έκδοση Α, 2011 |
|
|
Νεοελληνική Γραμματική, Μανόλης Τριανταφυλλίδης, ΟΕΣΒ, Αθήνα, 1941 |
|
|
Γραμματική της Ελληνικής Γλώσσας, David Holton - Peter Mackridge - Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton, Πατάκης, Αθήνα, 1999 |
|
|
Γραμματική της Νέας Ελληνικής, Χρ. Κλαίρης - Γ. Μπαμπινιώτης, Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα, 2005 |
|
|
Γραμματική Ε, Στ Δημοτικού, Ειρήνη Φιλιππάκη-Warburton - Μιχ. Γεωργιαφέντης - Γεώργιος Κοτζόγλου - Μαργαρίτα Λουκά, ΟΕΔΒ, Αθήνα |
|
|
Εφαρμοσμένη Γραμματική της Δημοτικής και Συντακτικό, Γιάννη Β. Παπαναστασίου, Αθήνα, 1989 |
|
|
Συντακτικό της Νέας Ελληνικής, ΟΕΔΒ, Αθήνα, 1996, κα' έκδοση |
|
|
Νεοελληνική Γλώσσα Α' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006 |
|
|
Νεοελληνική Γλώσσα Β' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006 |
|
|
Νεοελληνική Γλώσσα Γ' Γυμνασίου, Γιάννης Παπαθανασίου, εκδ. Χαζτηθωμά, Θεσσαλονίκη, 2006
https://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/Theoria%20Nea/pes-to-ellinika.htm
|
