·
ΥΠΑΤΙΑ
Σήμερα 8 Μαρτίου, τιμούμε την γυναίκα. Η θέση της στην κοινωνία στο ρόλο της μάνας μοναδική. Αλλά στο πέρασμα των αιώνων διαδραμάτισε επαξίως και άλλους ρόλους. Θέλω να αναφερθώ στην διάσημη Αλεξανδρινή φιλόσοφο Υπατία. Το άνθος αυτό της Ελληνικής διανόησης, που διέπρεψε σε τομείς που συνήθως ήταν προνόμιο των ανδρών. Είναι ευκαιρία σήμερα να απαιτήσουμε και να αποτίσουμε τιμή και μνήμη στην Υπατία που πρέπει για όλες οι γυναίκες να αποτελεί το ίνδαλμα τους. Τα Μ.Μ.Ε. πρέπει να αναλάβουν αυτό το σκοπό, γιατί είναι η 4η εξουσία. Δυστυχώς όμως φέρουν μεγάλη ευθύνη γιατί σήμερα τα Μ.Μ.Ε. κινούνται με γνώμονα την ακροαματικότητα, και την αναγνωσιμότητα. Προβάλλουν θέσεις και γραπτά μοναχών που στην πλειοψηφία τους στερούνταν και στερούνται μόρφωσης ανικάνων να αντιμετωπίσουν την ζωή μέσα στην κοινωνία, όπως η πλειοψηφία των ανθρώπων. Αμφιβόλου λογικής, γιατί ένας λογικός άνθρωπος δεν πάει να γίνει μοναχός. Δυστυχώς οι μοναχοί αυτοί παραμυθιάζουν τους θρησκόληπτους με φανταστικούς βίους Αγίων, ανύπαρκτα θαύματα, θρησκευτικές ασυναρτησίες που τις προβάλλουν για προφητείες, ανύπαρκτα Κρυφά Σχολειά, και ότι τους κατεβάσει η κούτρα τους. Μας έχουν πασάρει καμιά εικοσαριά χιλιάδες κοκορόμυαλους και άχρηστους αγίους για την κοινωνία, διότι τίποτα δεν προσέφεραν στον παγκόσμιο πολιτισμό. Δυστυχώς και πάλι το επίπεδο των Μ.Μ.Ε. είναι υπό το μηδέν. Γιατί ένα δάσκαλο τον ακούν είκοσι μαθητές ενώ ένα Μ.Μ.Ε. το ακούνε ίσως και δύο εκατομμύρια άνθρωποι, όπως έλεγε ο Λιαντίνης.
Ενώ αντιθέτως έχουμε τόσο αξιόλογους, και λαμπρούς προγόνους με την Υπατία να κατέχει εξέχουσα θέση σε αυτό το πάνθεον. Αλλά αυτούς τους θυμόμαστε μόνον όταν θέλουμε να κομπάσουμε, και να ανεβάσουμε τις μετοχές μας. Ότι είμαστε απόγονοι εκείνων.
Αν θέλουν τα Μ.Μ.Ε. να βελτιώσουν την θέση τους και την υπόληψη τους στις εκτιμήσεις των πολιτών, να αναλάβουν αυτήν την κίνηση να καθιερωθεί η 8/3 επί πλέον και μνήμη για την Υπατία.
Κόρη του μαθηματικού και αστρονόμου Θέωνα, έλαβε με τις φροντίδες του πατέρα της πολύ καλή εκπαίδευση και ταξίδεψε στην Αθήνα και στην Ιταλία
Η μαθηματικός και φιλόσοφος Υπατία έζησε στην Αλεξάνδρεια από τα μέσα του 4ου αι. μέχρι τον βίαιο θάνατό της από έναν χριστιανικό όχλο το 415. Η ημερομηνία γέννησής της δεν είναι επιβεβαιωμένη, αλλά πιστεύεται ότι γεννήθηκε το 370. Αυτό είναι γνωστό λόγω του της έκλειψης που μελετούσε ο πατέρας της το 364. Ήταν αγνή και άξια σεβασμού, καθηγήτρια μαθηματικών και της νεοπλατωνικής φιλοσοφίας στην Αλεξάνδρεια. Φορώντας την κλασική χλαμύδα των φιλόσοφων, δίδασκε δημόσια σε κοινό αποτελούμενο από εθνικούς και χριστιανούς. Αποδείξεις για τη ζωή και το έργο της Υπατίας μπορούν να βρεθούν σε διάφορα ιστορικά κείμενα, όπως για παράδειγμα στα έργα του Σωκράτη του Σχολαστικού.
Σύμφωνα με πηγές, εκτός από φιλόσοφος, μαθηματικός και αστρονόμος, κατείχε και την προεδρία της Νεοπλατωνικής Σχολής της Αλεξάνδρειας και ήταν ένα άτομο άξιο σεβασμού, που ασκούσε επιρροή στους σημαντικούς άρχοντες της Αλεξάνδρειας αλλά και της Μεσογείου. Ένας από αυτούς ήταν και ο Ορέστης, ο Ρωμαίος έπαρχος. Συναντιόντουσαν πολύ συχνά και μιλούσαν κυρίως για πολιτικά ζητήματα. Η Υπατία μάλλον έκανε δύο είδη μαθημάτων. Ένα ιδιαίτερο, για την ελίτ των μαθητών της και τα δημόσια κηρύγματα της, στα οποία ασκούσε επιρροή στους Αλεξανδρινούς υπαλλήλους. Ήταν αγαπητή απ’ όλο τον κόσμο και οι διάφοροι επικεφαλής την συμβουλεύονταν πολύ συχνά.
Η Υπατία σχολίασε την Αριθμητική του Διόφαντου, έγραψε τον Αστρονομικό Κανόνα και τελειοποίησε τον Κώνο του Απολλώνιου (δες παρακάτω). Επίσης συνεργάστηκε με τον πατέρα της για τον σχολιασμό του 3ου τόμου της Αλμαγέστης και βοήθησε τον μαθητή της Συνέσιο στην κατασκευή ενός αστρολάβου και ενός υδρομέτρου. Βέβαια, αν και δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι ήταν μια σπουδαία μαθηματικός και φιλόσοφος της εποχής της, η Υπατία έμεινε γνωστή πιο πολύ για τη διδασκαλία της. Η Υπατία ήταν μια σεβαστή και επιφανής δασκάλα, αρκετά χαρισματική και αγαπητή στους μαθητές της
Οι κώνοι του Απολλώνιου θεωρούνται από τα πιο δύσκολα έργα της αρχαιότητας και ήταν αυτοί που έθεσαν τα θεμέλια για πολλά από αυτά που στο μέλλον έγιναν γνωστά ως προβολική γεωμετρία.
Τα αλγεβρικά έργα του Διόφαντου ήταν πολύ πιο εξελιγμένα από τα προηγούμενα. Σε κάθε περίπτωση οι μαθηματικοί της Αλεξάνδρειας του τέταρτου και πέμπτου αιώνα ανέπτυξαν τα μαθηματικά που θα χρησιμοποιούσαν για την λύση ανώτερης τάξεως συστημάτων εξισώσεων. τεί.
Μία άλλη πηγή πληροφοριών για τις μαθηματικές δραστηριότητες της Υπατίας είναι η αλληλογραφία του Συνέσιου που αποκαλύπτει ότι σπούδασε φιλοσοφία και αστρονομία κάτω από την καθοδήγηση της Υπατίας και αναφέρει τη δημιουργία κάποιων επιστημονικών οργάνων όπως ο αστρολάβος και το υγρόμετρο. Υπάρχει μια θεωρία της στερεογραφικής προβολής, ότι ο δρόμος είναι ανοικτός για την κατασκευή μιας πιο πρακτικής δισδιάστατης συσκευής. Αυτό μας δίνεται από την ιστορία του Συνέσιου Αστρολάβου, ο οποίος γράφοντας για τον Παίωνα δηλώνει ότι είχε σχεδίασε ο ίδιος τον αστρολάβο με τη βοήθεια της Υπατίας και είχε δημιουργηθεί από τα καλύτερα υλικά της αργυροχοΐας. Το συμπέρασμα είναι ότι η θεωρία του αστρολάβου και οι λεπτομέρειες της κατασκευής του είχαν περάσει κάτω από τον Πτολεμαίο, μέσω του Θέωνα, για να φτάσουν στην Υπατία, η οποία με τη σειρά της δίδαξε τον Συνέσιο.
Η φήμη της προσείλκυε μαθητές απ' όλη τη Μεσόγειο. Μάλιστα, πιστεύεται ότι την εποχή που πέθανε η Υπατία ήταν η καλύτερη μαθηματικός του Ελληνορωμαϊκού κόσμου, και πολύ πιθανόν και όλου του υπόλοιπου, επισκιάζοντας έτσι τον πατέρα της στη φήμη της ως δασκάλα. Αν και δεν μπορούμε να αναγνωρίσουμε όλους τους μαθητές της, υπάρχουν ενδείξεις ότι ήταν γενικά πλούσιοι και ισχυροί. Ο πιο γνωστός μαθητής της είναι ο Συνέσιος της Κυρήνης, ο οποίος προσπάθησε να συνδέσει τον πρόωρο χριστιανισμό με τον Νεοπλατωνισμό.
Για τον θάνατό της υπάρχουν πολλές θεωρίες για το ποιος ήταν υπεύθυνος και ποια ήταν τα κίνητρα, αλλά τίποτα δεν είναι σίγουρο. Ο θάνατος της είναι ίσως και ο λόγος που η Υπατία έμεινε αθάνατη στο πέρασμα των αιώνων. Πολλοί ερευνητές μάλιστα, χωρίζουν την εποχή του Παγανισμού από την εποχή του Χριστιανισμού σύμφωνα με την ημερομηνία του θανάτου της, το 415, έναντι του 529 που ο Ιουστινιανός έκλεισε την Αθηναϊκή Σχολή. Η πιο αξιόπιστη πηγή για τον θάνατό της είναι από τον Σωκράτη τον Σχολαστικό, που έγραψε γι’ αυτόν 25 περίπου χρόνια αργότερα. Εκείνη την περίοδο, υπήρχε πολλή ένταση και μίσος μεταξύ των Εβραίων και των Χριστιανών της Αλεξάνδρειας• είναι η εποχή όπου ο έπαρχος Ορέστης και ο Αρχιεπίσκοπος Κύριλλος (γνωστός από τον σκληρό τρόπο με τον οποίο διαχειρίστηκε τον αιρετικό Νεκτάριο) βρίσκονταν σε αντιπαράθεση. Περίπου 500 μοναχοί έφτασαν στην πόλη για να ταχθούν στο πλευρό του Αρχιεπισκόπου. Κατηγόρησαν τον Ορέστη (ο οποίος ήταν βαπτισμένος χριστιανός) ότι είναι ειδωλολάτρης και ότι έκανε θυσίες στους Έλληνες θεούς σε αντίθεση με τον νόμο του Θεοδοσίου που απαγόρευε κάθε είδος ειδωλολατρίας. Όταν ένας μοναχός ονόματι Αμμώνιος πέθανε, επειδή είχε πετάξει μία πέτρα στον έπαρχο, ο Κύριλλος και οι άλλοι χριστιανοί στράφηκαν ενάντια στην Υπατία, η οποία ήταν εκείνη την εποχή βοηθός του. Αποκαλώντας την ειδωλολατρική μάγισσα και ιέρεια, την έγδυσαν και την έσυραν μέχρι τον Καθεδρικό ναό, όπου την σκότωσαν γδέρνοντάς και διαμελίζοντας την με κοφτερά όστρακα. Το διαλυμένο σώμα της το μετέφεραν στο Κυνάριον όπου την έκαψαν.
Ο φόνος της Υπατίας περιγράφεται στα γραπτά του χριστιανού ιστορικού του 5ου αιώνα Σωκράτη του Σχολαστικού ως εξής σε μετάφραση: "Όλοι οι άνθρωποι την σεβόταν και την θαύμαζαν για την απλή ταπεινοφροσύνη του μυαλού της. Ωστόσο, πολλοί με πείσμα την ζήλευαν και επειδή συχνά συναντούσε και είχε μεγάλη οικειότητα με τον Ορέστη, ο λαός την κατηγόρησε ότι αυτή ήταν η αιτία που ο Επίσκοπος και ο Ορέστης δεν γινόταν φίλοι. Με λίγα λόγια, ορισμένοι πεισματάρηδες και απερίσκεπτοι κοκορόμυαλοι με υποκινητή και αρχηγό τους τον Πέτρο, έναν οπαδό αυτής της Εκκλησίας, παρακολουθούσαν αυτή τη γυναίκα να επιστρέφει σπίτι της γυρνώντας από κάπου. Την κατέβασαν με τη βία από την άμαξά της, την μετέφεραν στην Εκκλησία που ονομαζόταν Caesarium, την γύμνωσαν εντελώς, της έσκισαν το δέρμα και έκοψαν τις σάρκες του σώματός της με κοφτερά κοχύλια μέχρι που ξεψύχησε, διαμέλισαν το σώμα της, έφεραν τα μέλη της σε ένα μέρος που ονομαζόταν Κίναρον και τα έκαψαν."
Ιωαννης Θεοδωροπουλος
Κίμων Έλλην
----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
ΥΜΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΠΑΤΙΑ
Σήμερα σε γιορτάζουμε
αγία μου Κυρία
γιατί όλα τα έργα σου
μείναν στην Ιστορία
Έψαχνες με αφοσίωση,
Λύση στο πρόβλημά σου,
στον έναστρο τον ουρανό,
Που ‘ταν το μάθημά σου.
Τις νύχτες εμελέταγες,
Του ουρανού τ’ αστέρια,
Τους μαθητές σου έκανες,
Στη γνώση τους ξεφτέρια.
Σε ζήλευαν οι σκοταδιστές
Και οι εχθροί της γνώσης
Κι όλα όσα γνώριζες,
Ζητούσαν να τους δώσεις.
Να μείνεις στην αφάνεια
Να μη διδάσκεις άλλο
Κι αν δεν δεχθείς σχεδίαζαν
Για σε κακό μεγάλο
Μα εσύ ζούσες στον κόσμο σου
Στα μαθηματικά σου
Και στη φιλοσοφία σου
Με τ’αστονομικά σου
Καθόλου δε νοιαζόσουνα
Που θελαν τη ζωή σου
Κι εσύ όλο συνέχιζες
Να δίδασκες στη σχολή σου.
Ώσπου μια μέρα έφθασαν
Δεκάδες ρασοφόροι
Με εντολή του Κύριλλου
Φονιάδες αιμοβόροι.
Κι άρχισαν να γκρεμίζουμε
Ότι έβρισκαν μπροστά τους
Τη γνώση και τ’ αγάλματα
Που ‘ταν στο πρόγραμμά τους.
Και ‘σύ αγία μου ψυχή
Αντί τη ζωή σου να σώσεις
Τους πάπυρους απ’ τη φωτιά
Κοιτούσες να διασώσεις.
Κ’ ήρθανε και σε πιάσανε
Σε γδύσανε μπροστά τους
Και εκεί σε ταπεινώσανε
Με τ’ άγρια ένστικτά τους.
Μα εσύ, επέταξες ψηλά.
Στου ουρανού τα αιθέρια,
Εκεί στους φιλοσόφους σου,
πλανήτες και τ’ αστέρια !!
Γιαυτό θα σε γιορτάζουμε
Αγία των γραμμάτων,
γιατ` ήσουν η φιλόσοφος
όλων των μαθημάτων
.......................
