Ηλύσια Πεδία - Ο Τόπος των Ηρώων στην Αρχαία Ελλάδα

Τα Ηλύσια πεδία και τα νησιά των Μακάρων στη φαντασία των αρχαίων ταυτίζονταν, με τη διαφορά ότι στη πρώτη περίπτωση πρόκειται για κάμπους και στη δεύτερη για ευλογημένα νησιά (ή για ένα μόνο νησί)....
Ήταν παραδεισένιοι τόποι που βρίσκονταν στα πέρατα της γης, δυτικά, κοντά στο Ωκεανό, που τους χάιδευαν οι αύρες, ή τους δρόσιζαν οι απαλές πνοές του Ζέφυρου που έφθαναν από τον Ωκεανό, χωρίς μήτε να τους παγώνουν μήτε να τους ζεσταίνουν πολύ. Τα νησιά αυτά τα κυβερνούσε ο Ραδάμανθυς που εκτελούσε τις εντολές του Κρόνου.
Στους παραδεισένιους αυτούς τόπους, πήγαιναν οι αγαπημένοι ήρωες των αρχαίων Ελλήνων, όταν πέθαιναν. Εκεί οι "θεοί" τους χάριζαν την αθανασία και περνούσαν μια ζωή ξένοιαστη, χωρίς να τους ταλαιπωρούν ούτε χιόνια, ούτε βαρυχειμωνιές, ούτε νεροποντές. Οι εκλεκτοί που πήγαιναν εκεί χαίρονταν όσα δεν μπορούν να χαρούν οι κοινοί άνθρωποι πάνω στη γη.
Περνούσαν τις ώρες τους χωρίς καμιά βιοτική έγνοια, γυμνάζονται, τρέχουν πάνω στα άλογά τους, παίζουν πεσσούς, συνοδεύουν τα τραγούδια τους με την κιθάρα και φυσικά τρωνε όλοι μαζί στεφανωμένοι. Κάθονται παρέες - παρέες και κουβεντιάζουν ώρες πολύ, μέσα σε μια ατμόσφαιρα που μοσκοβολάει από το θυμίαμα που καιει πάνω από τους βωμούς των θεών.
Από τις πηγές που ξέρουμε μαθαίνουμε ότι τα Ηλύσια φιλοξενούσαν τον Μενέλαο, τον Κάδμο, τον Πηλέα, τον Διομήδη, τον Λύκο (που ήταν γιος του Ποσειδώνα και της Πλειάδας Κελαινώς) και τον Αχιλλέα.
Στον ευλογημένο εκείνο τόπο ο Ήλιος λάμπει μέρα και νύχτα χωρίς να σκοτεινιάζει. Η γη χαρίζει εδώ τρεις φορές το χρόνο τους καρπούς της. Ολόγυρα από την πολιτεία παντού λιβάδια και δάση από πανύψηλους κέδρους και δέντρα με χρυσούς καρπούς. Τα ποτάμια κυλούν χειμώνα καλοκαίρι ήσυχα χωρίς να ξεχειλούν και να ρημάζουν τις καλλιέργειες, ούτε πάλι να ξεραίνονται...
Φανταστικός και πανέμορφος τόπος, τον οποίο οι αρχαίοι Έλληνες τοποθετούν στη δυτική άκρη της Γης.



Το όνομα Ηλύσια για πρώτη φορά συναντάται στην Οδύσσεια (δ 563), όπου κατά τον Όμηρο:
Εκεί οι ημέρες των θνητών ανάλαφρες διαβαίνουν, δεν έχει ούτε χειμώνα εκεί, μήτε βροχή και χιόνα, μόνον τον Ζέφυρο, τον αέρα τον γλυκό, ανεβάζει παντοτινά ο Ωκεανός και τους εκεί θνητούς δροσίζει.
Κατά τους μεταγενέστερους επίσης ποιητές, και ιδίως κατά τον Πίνδαρο, τα Ηλύσια ή Νήσοι των Μακάρων είναι η κατοικία όπου είχαν το προνόμιο να κατοικούν τα θνητά τέκνα των θεών και οι ένδοξοι ήρωες.
Έτσι κατά τον Ίβυκο, ο Αχιλλεύς, όταν μετά το θάνατό του ανήλθε στα Ηλύσια, συζεύχθηκε την Μήδεια (κατά την Οδύσσεια όμως αυτός βρισκόταν στον Κάτω Κόσμο).
Άλλοι ήρωες που αναφέρεται ότι κατοικούσαν εκεί ήταν:
■ ο Πηλεύς
■ ο Διομήδης,
■ ο Κάδμος,
■ Αρκετοί ήρωες του Τρωικού και του Θηβαϊκού πολέμου.




Αργότερα όμως, όταν τα Ελευσίνια Μυστήρια έγιναν εξαπλώθηκαν, η ευτυχία των Ηλυσίων έπαψε να ανήκει πλέον αποκλειστικά στην τάξη των ευγενών και επεκτάθηκε και σε μύστες των μυστηρίων.
Ο Βιργίλιος αναφέρει ότι την χώρα αυτή τη λούζει καθαρό και λαμπρό φως και σε αυτήν οι άνθρωποι επανευρίσκουν τις απολαύσεις της Γης, μέσα στην τέλεια ευδαιμονία, εφόσον βέβαια υπήρξαν αγαθοί κατά την επίγεια ζωή τους.

ellinonpaligenesia

 ANASTASIOS NTINOS

Η ΡΙΖΑ ΤΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ ΥΠΑΡΧΕΙ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ Etudes classiques : des racines et des ailes

ΑΠΟ ΤΗΝ ΜΕΓΑΛΗ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ.. ΑΡΧΑΙΑ ΜΙΛΗΤΟΣ

 Η Μίλητος ήταν αρχαία ελληνική πόλη της Ιωνίας χτισμένη στις δυτικές ακτές της Μικράς Ασίας (στην περιοχή που σήμερα αποτελεί την Επαρχία Αϊδινίου της Τουρκίας), κοντά στις εκβολές του Μαιάνδρου ποταμού. Η περιοχή κατοικούνταν από την Εποχή του Χαλκού.
Πίνακας περιεχομένων
Ιστορία
Οι πόλεις της αρχαίας Ιωνίας
Η Ιωνική Στοά.

Η Μίλητος αποτέλεσε μία από τις δώδεκα Ιωνικές πόλεις της Μικράς Ασίας. Το σχέδιο πόλεως της Μιλήτου που έμοιαζε με σχάρα, σχεδιάστηκε από τον Ιππόδαμο, και έγινε το βασικό σχέδιο πόλεως για τις Ρωμαϊκές πόλεις. Η πόλη απετέλεσε στα αρχαία χρόνια λιμάνι, πριν προσχωθεί από τον Μαίανδρο.

Σύμφωνα με μία αρχαία παράδοση, το 1500 π.Χ., άποικοι από την Κρήτη αποίκισαν τη Μίλητο. Κατά τον 7ο και τον 6ο π.Χ. αιώνα, η Μίλητος είχε γίνει θαλάσσια αυτοκρατορία, έχοντας ιδρύσει μία σειρά από αποικίες. Κατά τον 7ο αιώνα π.Χ. συγκρούστηκε με τους Λυδούς η οποίοι προσπαθούσαν να επιβληθούν στις Ιωνικές πόλεις. Οι Λυδοί εισέβαλαν στην Μίλητο αρχικά το 624 π.Χ. με αποτέλεσμα να ξεσπάσει ο Μιλησιακός πόλεμος είχε διάρκεια 13 χρόνια και τελείωσε με συνθήκη ειρήνης μεταξύ των Μιλήσιων και των Λυδών[1]. Στα τέλη του 6ου αιώνα η Μίλητος πέρασε υπό Περσική κυριαρχία έως το 479 π.Χ., όταν οι Πέρσες ηττήθηκαν από τους Έλληνες. Οι αποικίες των Μιλησίων αποίκων, εκτείνονταν σε όλο το χώρο της σημερινής Τουρκίας φτάνοντας μέχρι την Κριμαία.

Η Μίλητος υπήρξε σπουδαίο κέντρο φιλοσοφίας και επιστημών, όπου γεννήθηκαν και έζησαν πνεύματα όπως ο Θαλής, ο Αναξίμανδρος και ο Αναξιμένης.

Το 334 π.Χ., η πόλη απελευθερώθηκε από την Περσική κυριαρχία από τον Αλέξανδρο το Μέγα.

Στην επικράτεια της Μιλήτου άνηκε το σημαντικό ιερό και μαντείο Δίδυμα, που βρισκόταν δεκαεπτά χιλιόμετρα νότια της πόλης. Το μαντείο διοικούνταν μέχρι την Περσική κατάκτηση από μία τοπική οικογένεια, την οικογένεια των Βραγχιδών ενώ με την επαναλειτουργία του την ελληνιστική εποχή την διοίκηση είχε πλέον η πόλη της Μιλήτου η οποία εξέλεγε και τους ιερείς.
Αποικίες των Μιλησίων
Η αγορά της Μιλήτου


Η Μίλητος πρωταγωνίστησε κατά τον δεύτερο ελληνικό αποικισμό. Ίδρυσε πολυάριθμες αποικίες, οι περισσότερες απ' τις οποίες στην Μαύρη Θάλασσα. Οι περισσότερες ιδρύθηκαν κατά τον 7ο αιώνα π.Χ. Οι Μιλήσιοι ίδρυσαν στις δυτικές ακτές της Μαύρης Θάλασσας τις πόλεις: Απολλωνία Ποντική, η μετέπειτα Σωζόπολη, Οδησσό, στην θέση του σημερινού Μπουργκάς, Ίστρο, στις εκβολές του Δούναβη, τον Τύρα λίγο βορειότερα και Ολβία στις εκβολές του Μπουγκ ή του Δνείπερου. Αποίκισε επίσης την περιοχή της Κριμαίας και της Αζοφικής θάλασσας ιδρύοντας τις αποικίες Παντικάπαιον, Φαναγορεία, Θεοδοσία, Χερσόνησο και την πιο απομακρυσμένη απ' όλες Ταναΐδα.

Στην περιοχή του Καυκάσου ίδρυσε τις πόλεις Πιτυούς, Διοσκουριάδα και Φάσις, ενώ στις νότιες ακτές της Μαύρης Θάλασσας ίδρυσε την Σινώπη που έγινε βάση για νέες αποικίες στην περιοχή, την Αμισό και την Τραπεζούντα. Η Μίλητος αποίκισε επίσης τα στενά του Ελλήσποντου και την Προποντίδα. Στα στενά του Ελλήσποντου ίδρυσε την Άβυδο, την Λάμψακο και την Καρδία ενώ στην Προποντίδα, ίδρυσε τις πόλεις Κύζικο, Κίο, Αρτάκη και Ολβία Βιθυνίας. Άλλη σημαντική αποικία των Μιλήσιων ήταν η Ναύκρατις στην Αίγυπτο, αποικία που ίδρυσαν γύρω στο 630 π.Χ. όταν ο Φαραώ Απρίης παραχώρησε στους Μιλήσιους μία περιοχή στο δέλτα του Νείλου για να ιδρύσουν εμπορική βάση.


 

Σημαντικοί Μιλήσιοι
Θαλής (περίπου 624 π.Χ.- 546 π.Χ.) Προσωκρατικός φιλόσοφος και ένας από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας
Αναξίμανδρος (περίπου 610 π.Χ.- 546π.Χ.) Προσωκρατικός φιλόσοφος
Αναξιμένης (περίπου 585 π.Χ.- 525 π.Χ.) Προσωκρατικός φιλόσοφος
Ιππόδαμος ο Μιλήσιος (περίπου 498—408 π.Χ.) Πολεοδόμος
Ασπασία (περίπου 470–400 π.Χ.) Η σύζυγος του Περικλή
Αριστείδης ο Μιλήσιος, Συγγραφέας
Εκαταίος ο Μιλήσιος, Ιστορικός
Ησύχιος ο Μιλήσιος (6ος αιώνας μ.Χ.) Έλληνας χρονικογράφος και βιογράφος
Ισίδωρος ο Μιλήσιος (6ος αιώνας μ.Χ.) Έλληνας αρχιτέκτονας, ένας από τους δύο αρχιτέκτονες της Αγιάς Σοφιάς.
Αρισταγόρας ο Μιλήσιος (5ος–6ος αιώνας π.Χ.) Τύραννος της Μιλήτου
Λεύκιππος (Πρώτο μισό 5ου αιώνα π.Χ.) Φιλόσοφος, θεωρείται πατέρας της ατομικής θεωρίας

Κατερινα Βλαχου

Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΟΥ ΣΟΛΩΝΑ (6ος αιώνας π.Χ.) στην Αθήνα

 


 Ο Σόλων ήταν ποιητής, έμπορος και σοφός.
Μέσω της «σεισάχθειας» και άλλων μέτρων πέτυχε να ξαναδώσει στους διαμαχόμενους συμπολίτες του, την μεταξύ τους Ψυχική επαφή.
Η λέξη σεισάχθεια, παράγεται από το ρήμα «σείω» που σημαίνει αφαιρώ και το άχθος, δηλαδή το βάρος.
Έτσι λοιπόν στα πλαίσια της εφαρμογής της σεισάχθειας (αποτίναξης βαρών), ο Σόλων:
Κατάργησε τα υφιστάμενα χρέη ιδιωτών προς ιδιώτες και προς το δημόσιο,
Απελευθέρωσε όσους Αθηναίους πολίτες είχαν γίνει δούλοι λόγω χρεών και επανέφερε στην Αθήνα, όσους εν τω μεταξύ είχαν μεταπωληθεί στο εξωτερικό.
Κατάργησε το δανεισμό με εγγύηση το σώμα (προσωπική ελευθερία) του δανειολήπτη και των μελών της οικογένειάς του.
Αμνήστευσε τα αδικήματα που επέφεραν στέρηση πολιτικῶν δικαιωμάτων.

Τάσος Κανάκης

Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΤΟΥ ΛΥΚΟΥΡΓΟΥ (9ος αιώνας π.Χ.) στην Σπάρτη

 Κύριος σκοπός της ήταν η λατρεία της φύσης και η διαμόρφωση των πολιτών σε ανθρώπους ισορροπημένους, φρόνιμους, ολιγόλογους, αρμονικότατους, έχοντας στραμμένη την προσοχή τους, αποκλειστικά προς τα ουσιώδη: Την πραγματική υγεία σωματική και πνευματική, η οποία θα μπορούσε να τους χαρίσει την ανεξαρτησία από κάθε πρόληψη, και την απαλλαγή στη ζωή τους από κάθε είδους φόβο.
Οι κυριότερες μεταρρυθμίσεις του Λυκούργου ήταν:





 

Η σιδερένια πειθαρχία των πολιτών και η κοινή μόρφωση των αγοριών και των κοριτσιών, καθώς κι η σκληραγώγησή τους από την παιδική ηλικία.
Η απαγόρευση της χρήσης ασημένιων και χρυσών νομισμάτων, αλλά μόνο σιδερένιων, για να είναι βαριά και να δυσκολεύουν τους Σπαρτιάτες στη μεταφορά τους, επομένως και στην χρήση τους.
Η υποχρέωση της υποταγής των νεότερων στους γεροντότερους, καθώς κι άλλες σχετικές με τη διακυβέρνηση της πολιτείας.
Αυτοί οι θεσμοί στάθηκαν ως οι θεμελιώδεις αρχές του σπαρτιατικού πολιτεύματος.


Τάσος Κανάκης

Ακρόπολη, Αθήνα

Η Ακρόπολη της Αθήνας και τα μνημεία της είναι παγκόσμια σύμβολα του κλασικού πνεύματος και του πολιτισμού και αποτελούν το μεγαλύτερο αρχιτεκτονικό και καλλιτεχνικό συγκρότημα κληροδότησε από την ελληνική αρχαιότητα στον κόσμο. Στο δεύτερο μισό του πέμπτου αιώνα π.Χ. η Αθήνα, μετά τη νίκη κατά των Περσών και την εγκαθίδρυση της δημοκρατίας, πήρε μια ηγετική θέση ανάμεσα στις άλλες πόλεις-κράτη του αρχαίου κόσμου. Στην εποχή που ακολούθησε, η σκέψη και η τέχνη άνθισε, μια εξαιρετική ομάδα καλλιτεχνών τεθεί σε εφαρμογή τα φιλόδοξα σχέδια της Αθηναϊκής Περικλή και, υπό την εμπνευσμένη καθοδήγηση του γλύπτη Φειδία, μεταμόρφωσαν το βραχώδη λόφο σε ένα μοναδικό μνημείο της σκέψης και του τέχνες. Τα πιο σημαντικά μνημεία χτίστηκαν κατά τη διάρκεια αυτού του χρόνου: ο Παρθενώνας, που χτίστηκε από τον Ικτίνο, η Erechtheon, τα Προπύλαια, η μνημειακή είσοδος στην Ακρόπολη, που σχεδιάστηκε από τον Μνησικλή και το μικρό ναό Αθηνάς Νίκης.

Η Ακρόπολη της Αθήνας είναι η υπέρτατη έκφραση της προσαρμογής της αρχιτεκτονικής σε ένα φυσικό χώρο. Αυτό το μεγάλο σύνθεση απόλυτα ισορροπημένο μαζικές δομές δημιουργεί ένα μνημειώδες τοπίο μοναδικής ομορφιάς που αποτελείται από μια πλήρη σειρά από αριστουργήματα του 5ου π.Χ. αιώνα. Τα μνημεία της Ακρόπολης έχουν ασκήσει μια εξαιρετική επιρροή, όχι μόνο στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα, μια στιγμή στον κόσμο της Μεσογείου θεωρούνταν υποδειγματικά μοντέλα, αλλά στη σύγχρονη εποχή, καθώς και.

Από τον μύθο στην θεσμοθετημένη λατρεία, η Ακρόπολη, λόγω της ακρίβειας και την ποικιλομορφία της, φέρει μια μοναδική μαρτυρία για τις θρησκείες της αρχαίας Ελλάδα. Είναι το ιερό ναό από τον οποίο ξεπήδησε θεμελιώδεις μύθοι για την πόλη. Καταδεικνύει τους πολιτισμούς της Ελλάδα για περισσότερο από μια χιλιετία. Από το Βασιλικό Παλάτι των βασιλέων τον 15ο αιώνα π.Χ. και τα πελασγικά τείχη της πρώτης οχύρωσης, στο Ωδείο κατασκευάστηκε το 161 μ.Χ. από τον Ηρώδη του Αττικού, μια μοναδική σειρά από δημόσια μνημεία χτίστηκε και διατηρείται σε ένα από τα πυκνότερα χώρους της Μεσογείου .

Η Ακρόπολη βρίσκεται σε ένα βραχώδες ακρωτήρι 156m πάνω από την κοιλάδα του Ιλισού? Καλύπτει μια επιφάνεια μικρότερη από 3HA. Από τη 2η χιλιετία π.Χ. ήταν ένα φρούριο χώρους προστασίας της λατρείας και των βασιλικών ανακτόρων. Η πρόσβαση στο οροπέδιο προστατευόταν από έναν τοίχο, την Pelasgicon, που υπήρχαν πριν από τις επιδρομές των Δωριέων που απειλούνται Αθήνας που αρχίζει το 1200. Μετά την πτώση των τυράννων, Ίππαρχος το 514 και τον Ιππία το 510, η Ακρόπολη ανακατασκευάστηκε. Η Pelasgicon, που ένας χρησμός των Δελφών κηρυχθεί καταραμένοι, καταστράφηκε. Η Άνω Πόλη, στερηθεί τις επάλξεις του, αποδυναμώθηκε, και το 480 οι Πέρσες με τον Ξέρξη ανέλαβε καίει και λεηλατεί τα ιερά. Παραδόξως, η λεηλασία της Ακρόπολης το 480 π.Χ. εγγυάται τη διατήρηση μιας από τις πιο εντυπωσιακές συλλογές της αρχαϊκής γλυπτικής στον ελληνικό κόσμο. Το προτείχισμα καταστράφηκε το 472 - 471, την ίδια χρονική στιγμή με τα «Μακρά Τείχη», το οποίο περικλείεται Αθήνα και το λιμάνι του στον Πειραιά. Με Περικλή τον 5ο αιώνα π.Χ., σηματοδοτεί το απόγειο της αθηναϊκής δημοκρατίας. Μια περίοδο αρκετών δεκαετιών, 447 - 406 π.Χ., είδε την διαδοχική κτίριο του κυρίως ναού αφιερωμένου στην Αθηνά, ο Παρθενώνας? Τα Προπύλαια, η μνημειακή είσοδος η οποία αντικατέστησε την Πύλη του Πεισίστρατου, χτισμένη στο χώρο μιας από τις εισόδους η ακρόπολη των αρχαίων βασιλέων? του ναού της Αθηνάς Νίκης? και το Ερέχθειο - τα τέσσερα αριστουργήματα της κλασικής ελληνικής τέχνης. Αν και το καταστροφικό Πελοποννησιακό πόλεμο και τη συνθηκολόγηση της Αθήνας τον Απρίλιο του 404 π.Χ. προκάλεσε την κατεδάφιση των Μακρών Τειχών, που δεν επηρέασε των μνημείων της Ακρόπολης.

Ο ιερός λόφος της Αθήνας, τα μνημεία των οποίων ήταν το θαυμασμό όλων, συνέχισε να ωραιοποιημένο από τις ισχυρές προσωπικότητες της στιγμής, συμπεριλαμβανομένων των ηγεμόνων της Περγάμου, την Καππαδοκία και την Αίγυπτο, Ρωμαίοι αυτοκράτορες, όπως ο Κλαύδιος και τον Αδριανό, και πλούσιοι ιδιώτες, όπως Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, το ιδιωτικό δάσκαλο του Μάρκου Αυρήλιου. Η πρώτη επίπτωση της βλάβης στη μνημειακή κληρονομιά της Ακρόπολης ήρθε κατά τη στιγμή της επιδρομής των Ερούλων το 267 μ.Χ.. Έκτοτε και παρά τις μεγάλες περιόδους σχετικής ηρεμίας, τα μνημεία και την περιοχή έχουν καταστραφεί πολλές φορές. Οι Βυζαντινοί μετέτρεψαν τις εκκλησίες σε ναούς και να απομακρύνονται θησαυρούς τέχνης τους στην Κωνσταντινούπολη. Μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το 1204, η Αθήνα είχε τεθεί στα χέρια των Φράγκων αρχόντων που είχαν λίγο σεβασμό για τα ερείπια του. Όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν την πόλη το 1456, έγινε τζαμί και το Ερεχθείο χρησιμοποιήθηκε κατά καιρούς ως το χαρέμι του Τούρκου διοικητή. Το 1687, η πιο τραγική από τις ημερομηνίες, η πολιορκία της Ακρόπολης από τους Ενετούς στρατεύματα του Μοροζίνι είχε ως αποτέλεσμα την έκρηξη του Παρθενώνα, την οποία οι Τούρκοι χρησιμοποιήθηκε ως πυριτιδαποθήκη. Κατά τον 19ο αιώνα, με την επίσημη άδεια από τον Σουλτάνο, ο Λόρδος Έλγιν, πρεσβευτή του βασιλιά της Αγγλίας στην Υψηλή Πύλη, ολοκλήρωσε τη λεηλασία με την απόκτηση τμημάτων μάρμαρο που από το 1815 ήταν το καμάρι του Βρετανικού Μουσείου. Μετά από έναν αιώνα των ανασκαφών και βελτιώσεις της ιστοσελίδας, η Ακρόπολη είναι τώρα ένα πεδίο δοκιμών για τις πιο καινοτόμες υπαίθριο τεχνικές διατήρησης που αποσκοπούν στη διασφάλιση των τμημάτων μαρμάρου, οι οποίες έχουν πληγεί από τα βαρέα ατμοσφαιρικής ρύπανσης.

Τάσος Κανάκης

Πηγή: UNESCO / CLT / WHC

Μακεδονικό νεκροταφείο Φοίνικα Θεσσαλονίκης.

 

Από τους πιο εντυπωσιακούς, σπουδαίους, αλλά και σχεδόν άγνωστους μακεδονικούς τάφους.

Βρίσκεται  στον Φοίνικα, νοτιοανατολικά της πόλης και πρόκειται για ένα εντυπωσιακό μνημείο αν το γνωρίσουμε από κοντά.

Πρόκειται για το αρχαιότερο δείγμα μακεδονικού τάφου στην περιοχή της Θεσσαλονίκης, αλλά και για ένα από τα αρχαιότερα μνημεία αυτού του τύπου, όπου ο δωρικός ρυθμός βρίσκει την πληρέστερη έκφρασή του.

Παρά το γεγονός ότι ο τάφος βρέθηκε συλημένος, η μορφή του και τα ανασκαφικά δεδομένα δείχνουν ότι ετοιμάσθηκε με ιδιαίτερη φροντίδα μέσα στο τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π.Χ. για να δεχθεί έναν αναμφίβολα επιφανή νεκρό, πιθανότατα ανώτατο στέλεχος του μακεδονικού στρατού, και τη γυναίκα του.

Πρόκειται για επιβλητικό μονοθάλαμο οικοδόμημα, κατασκευασμένο από πωρόλιθο και επιχρισμένο με ασβεστοκονίαμα. Ένας βαθμιδωτός δρόμος, που έχει λαξευθεί στο φυσικό βράχο, οδηγεί στη θύρα του τάφου, που ήταν φραγμένη με έξι επάλληλους ογκόλιθους. Εσωτερικά ο τάφος έκλεινε με ξύλινη δίφυλλη πόρτα.

Η πρόσοψη του μνημείου, που σώζεται σχεδόν ακέραια, είναι ιδιαίτερα εντυπωσιακή. Έχει πλάτος 4,96 μ. και ύψος 5,68 μ. και είναι επιχρισμένη με λευκό μαρμαροκονίαμα. Ο δωρικός ρυθμός εδώ αναδεικνύεται σε όλη του τη μεγαλοπρέπεια, καθώς οι αρχιτεκτονικές λεπτομέρειες της ανωδομής τονίζονται με πολύχρωμα κονιάματα. Βαθυκύανα τρίγλυφα πλαισιώνουν τις λευκές μετόπες, όπου με χρυσαφιές πινελιές επαναλαμβάνεται η εικόνα μιας μεταλλικής φιάλης.

Το διάκοσμο της πρόσοψης ολοκλήρωνε η ζωγραφική παράσταση του αετώματος, που είχε, δυστυχώς, φθαρεί σε μεγάλο βαθμό λόγω της καταστροφής του επαέτιου γείσου από τους αρχαιοκάπηλους. Η εσωτερική διαμόρφωση του θαλάμου, όπου δεσπόζουν δύο βωμόσχημα βάθρα επάνω σε ορθογώνιες βάσεις, είναι πραγματικά μοναδική.

Τα εντυπωσιακά βάθρα, με πολύχρωμο γραμμικό διάκοσμο σε μαύρο φόντο, είχαν επίσης υποστεί μεγάλη φθορά από τους αρχαιοκάπηλους, που αφαίρεσαν τα τεφροδόχα σκεύη και διασκόρπισαν τα καμένα οστά των νεκρών. Την εικόνα του χώρου συμπληρώνουν δύο κτιστά θρανία, για την εναπόθεση προσφορών προς τους νεκρούς.

Το μνημείο ήλθε στο φως την άνοιξη του 1987, ακριβώς πίσω από το Νοσοκομείο Άγιος Παύλος, στο χώρο απ' όπου θα περνούσε τμήμα της ανατολικής περιφερειακής οδού. Μετά την ανασκαφή η κατασκευή του δρόμου ολοκληρώθηκε, ενώ μια ελαφρά υπερυψωμένη γέφυρα στέγασε τον τάφο.

Σήμερα, ο ειδικά διαμορφωμένος υπόγειος χώρος περιλαμβάνει επίσης έκθεση εποπτικού υλικού σχετικά με την ανασκαφή του μνημείου αλλά και με την ευρύτερη περιοχή, καθώς και παρουσίαση των γνωστών και άγνωστων μακεδονικών τάφων στην περιφέρεια της Θεσσαλονίκης ώστε ο επισκέπτης να αποκομίσει ολοκληρωμένη εικόνα για το θέμα.

Σε απόσταση λίγων μέτρων νοτιοανατολικά του τάφου ορθωνόταν ένας ταφικός τύμβος, παλαιότερα γνωστός ως «Τούμπα Κις», ενώ όλη η περιοχή εντάσσεται σε νεκροταφείο κλασικών και πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, που καταστράφηκε από αυθαίρετες αμμοληψίες στις προηγούμενες δεκαετίες.

Παρά την καταστροφή, οι σωστικές ενέργειες τις ΙΣΤ΄ Εφορείας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων απέδωσαν αρκετούς ασύλητους τάφους του 4ου και 3ου αι. π.Χ.

Σιτάλκας Βασίλης

Πηγή άρθρου: ΕΔΩ