«Μέρα Λαμπρή, μέρα γιορτή, μέρα λουλουδιασμένη...» τραγουδά ο λαός μας, αποδίδοντας, με τη γοητευτική, περιεκτική σε νοήματα και παράλληλα λιτή ποιητικότητά του, τον τρόπο που προσλαμβάνει το Πάσχα και ο οποίος είναι σαφώς πλατύτερος σε περιεχόμενο από την εκκλησιαστική εκδοχή της γιορτής.
Γι' αυτό ακριβώς και η λέξη Πάσχα δεν αρκούσε για να σηματοδοτήσει την αγωνία και τον αγώνα του λαού μας για τις «αναστάσιμες» μέρες που περίμενε καθ' όλη τη διάρκεια της ταραγμένης ιστορίας του. Οπως πληροφορεί ο διευθυντής του Ευγενίδειου Πλανητάριου, Διονύσης Σιμόπουλος, «το εβραϊκό Πάσχα προέρχεται από τη λέξη "πεσάχ" που σημαίνει "διέλευση" και είναι η "μνημόσυνος" εορτή των Εβραίων που αναφέρεται στη "διέλευση του Ιαβέ" πάνω από την Αίγυπτο προς πάταξη των πρωτότοκων παιδιών των Αιγυπτίων, οι οποίοι κρατούσαν τους απογόνους του Ιωσήφ και των αδελφών του ως δούλους».
Η φανερή και στη λαϊκή, εβραϊκή παράδοση, λυτρωτική διάσταση του Πάσχα παίρνει σαφή και ευδιάκριτα χαρακτηριστικά και στη δική μας παράδοση. Αλλωστε και η Λαμπρή, όπως και άλλες θρησκευτικές γιορτές στη χώρα μας εμπεριέχουν προχριστιανικούς συμβολισμούς, η έντονη χρήση των οποίων από την εκκλησία είναι ευθέως ανάλογη με την απαξίωση και απόρριψη των αρχαίων θρησκειών από αυτή. Φαινόμενο εξηγήσιμο ιστορικά και διαλεκτικά και βέβαια παγκόσμιο.
Ο συμβολικός χαρακτήρας της «Λαμπρής» πήρε ακόμη μεγαλύτερες διαστάσεις την εποχή της τουρκοκρατίας, όταν η λυτρωτική της διάσταση δεν είχε μόνο μεταφυσικά στοιχεία, αλλά συνδεόταν άμεσα με τον πόθο για λευτεριά. Μάλιστα, αυτό τον πόθο ο λαός μας δεν τον αντάλλαζε με τίποτα. Χαρακτηριστικό είναι ένα δημοτικό τραγούδι, όπου μια Τουρκάλα χήρα ζητά από δύο Ελληνόπουλα να αλλαξοπιστήσουν και να χαρούν τον πλούτο της. Η απάντηση ήταν: «Κάλλιο γένε συ Ρωμιά/ να χαρείς τη Λαμπριά...».
Στο πέρασμα των αιώνων η λέξη έγινε τόσο φορτισμένη σημειολογικά, που χρησιμοποιήθηκε ακόμη και για ονοματοδοτήσεις (Λάμπρος, Λαμπρινή), οι «λαμπρογεννημένες» κοπέλες είναι ακόμη πιο όμορφες («όπου γεννήθη τη Λαμπρή κι έλαμψ' ο κόσμος όλος...»), η πιο γνωστή ευχή έγινε η φράση «να έχουν όσα φέρνει η μέρα η Λαμπρή», ενώ τα καλύτερα ρούχα για βόλτα ήταν τα «λαμπρογιορτερά». Και, βέβαια, «κάθε μέρα δεν είναι Λαμπρή» είναι η γνωστή φράση, που, από την ανάποδη, προσδιορίζει τη γιορτινή μοναδικότητα αυτής της μέρας.
Φυσικά το αρνάκι είναι αμιγώς ελληνικό σύμβολο και η ελληνική επαρχία «τσικνίζεται» τη Λαμπρή από τα σουβλισμένα αρνιά που ψήνονται στους λάκκους. Ελληνικά σύμβολα είναι και τα κεριά και τα πυροτεχνήματα. Βέβαια, από τον απλό στολισμό των κεριών με κορδέλες τις περασμένες δεκαετίες, σήμερα έχουμε φτάσει στο θλιβερό, όσο και επικίνδυνο φαινόμενο της χυδαίας και ολοκληρωτικής εμπορευματοποίησης ενός κατ' εξοχήν λαϊκού εθίμου. Τις προηγούμενες μέρες οι γονείς έγιναν μάρτυρες πληθώρας διαφημίσεων, οι οποίες «πλασάρουν» λαμπάδες μετά διαφόρων πλαστικών «υπερ-ηρώων» και άλλων «τεράτων» των πολυεθνικών παιχνιδοβιομηχανιών, σε σημείο η λαμπάδα να μην είναι παρά η αφορμή, το εθιμικό «περιτύλιγμα» για να μοσχοπουλήσουν τα προϊόντα τους. Ετσι, η καταστροφική επίδραση αυτών των παιχνιδιών στην παιδική ψυχολογία έρχεται να συναντήσει την πλήρη διαστρέβλωση της παράδοσης, αποκόπτοντας τις μικρές ηλικίες απ' ό,τι θετικό και χρήσιμο έχει να προσφέρει αυτή, δημιουργώντας παράλληλα νέα «κανάλια» ιδεολογικής χειραγώγησης και κατασκευής καταναλωτών.
Το ψωμί χρησιμοποιείται συμβολικά σε κάθε γιορτή. Το σημερινό τσουρέκι είναι μετεξέλιξη του Λαμπρόψωμου και της Λαμπροκουλούρας, τα οποία είναι επίσης «μαγικά», φέρνουν δύναμη στο σπίτι, πολύ περισσότερα όταν ευλογούνται. Συμβολικά είναι και τα διάφορα στολίσματα που κάνουν πάνω τους.
...................Πηγές: Δημ. Σ. Λουκάτος: «Πασχαλινά και της Ανοιξης» (εκδόσεις «Φιλιππότη»).
https://www.rizospastis.gr/story.do?id=747800
